Tổng thống Azerbaijan nêu ba yêu cầu đối với Nga về tai nạn máy bay thảm khốc ở Kazakhstan

Ngày 29/12, Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev đã cáo buộc Liên bang Nga bắn vào máy bay chở khách của hãng hàng không Azerbaijan Airlines trước khi nó bị rơi ở Kazakhstan và ban đầu cố gắng che giấu nguyên nhân của thảm họa chết người này, đồng thời yêu cầu Moskva (Moscow) thừa nhận lỗi lầm.

Ông Aliyev đưa ra cáo buộc nêu trên trong một cuộc phỏng vấn với truyền thông nhà nước tại sân bay Baku, bốn ngày sau khi chiếc máy bay của hãng hàng không Azerbaijan Airlines gặp nạn ở Kazakhstan, khiến 38 trong số 67 người trên máy bay thiệt mạng.

Các quan chức Azerbaijan cho rằng chiếc máy bay đã bị hệ thống phòng không Liên bang Nga bắn trúng khi đang cố gắng hạ cánh tại Grozny, thủ phủ của nước cộng hòa Chechnya thuộc Liên bang Nga.

Cáo buộc mạnh mẽ hiếm thấy từ phía ông Aliyev, nhắm vào một đồng minh truyền thống của Azerbaijan, được đưa ra một ngày sau khi ông có cuộc điện đàm với Tổng thống Liên bang Nga Vladimir Putin.

Tuyên bố từ Điện Kremlin về cuộc điện đàm không đề cập đến việc phía Liên bang Nga nhận trách nhiệm đối với vụ tai nạn.

“Thực tế cho thấy chiếc máy bay dân dụng của Azerbaijan đã bị hư hại từ bên ngoài trên lãnh thổ Liên bang Nga, gần thành phố Grozny, và gần như mất kiểm soát”, Tổng thống Azerbaijan nói với truyền hình nhà nước.

“Chúng tôi cũng biết rằng các hệ thống chiến tranh điện tử đã làm máy bay của chúng tôi mất kiểm soát… Đồng thời, do bị bắn từ dưới mặt đất, phần đuôi máy bay cũng bị hư hại nghiêm trọng”, ông Aliyev cho biết thêm.

Ông Aliyev nhấn mạnh rằng mặc dù “tất nhiên, máy bay của chúng tôi bị bắn trúng một cách tình cờ”, nhưng Baku tức giận vì Moskva dường như đã cố gắng che giấu nguyên nhân vụ tai nạn và yêu cầu đồng minh thừa nhận những gì đã xảy ra.

Tổng thống Azerbaijan cho rằng “thật đáng tiếc và đáng ngạc nhiên” khi Moskva “đưa ra các giả thuyết” mà ông nói “rõ ràng cho thấy phía Liên bang Nga muốn che đậy vụ việc”.

“Trong ba ngày đầu tiên, chúng tôi không nghe gì từ Liên bang Nga ngoài một số giả thuyết vô lý,” Tổng thống Azerbaijan nói và bổ sung rằng những giả thuyết này bao gồm việc máy bay va phải một đàn chim.

Ông Aliyev gọi giả thuyết này là “hoàn toàn xa rời thực tế”, chỉ ra rằng “thân máy bay đầy lỗ thủng”.

Ông Aliyev kêu gọi Moskva đưa ra lời xin lỗi công khai với Azerbaijan, nói rằng Baku đã chính thức đưa ra “yêu cầu” với Liên bang Nga hai ngày trước.

“Thứ nhất, phía Liên bang Nga phải xin lỗi Azerbaijan. Thứ hai, họ phải thừa nhận lỗi lầm của mình. Thứ ba, những người chịu trách nhiệm phải bị trừng phạt, bị truy cứu trách nhiệm hình sự, và phải bồi thường cho nhà nước Azerbaijan, cũng như các hành khách và thành viên phi hành đoàn bị thương.

“Đây là các điều kiện của chúng tôi,” ông Aliyev nói, với ngôn ngữ mạnh mẽ hiếm thấy đối với Moskva.

Điện Kremlin hôm 28/12 cho biết trong cuộc điện đàm, ông Putin đã xin lỗi Azerbaijan về “sự cố bi thảm”.

Ông Putin cho biết hệ thống phòng không của Liên bang Nga đã hoạt động tại Grozny vào ngày 25/12 khi máy bay cố gắng hạ cánh, trước khi đổi hướng và gặp nạn ở phía Tây Kazakhstan.

Tuyên bố từ Điện Kremlin không đề cập đến việc ông Putin thừa nhận phía Liên bang Nga có lỗi. Sau đó cùng ngày, nhà lãnh đạo Liên bang Nga kêu gọi một cuộc điều tra “minh bạch” về vụ tai nạn.

Văn phòng của ông Aliyev hôm 28/12 cho biết ông đã “nhấn mạnh” trong cuộc điện đàm rằng chiếc máy bay đã bị can thiệp từ bên ngoài trên lãnh thổ Liên bang Nga.

Các hãng thông tấn Liên bang Nga đưa tin rằng ông Putin và ông Aliyev đã thảo luận lại về vụ tai nạn vào ngày 29/12.

Trước đó, Mỹ cho biết họ có “dấu hiệu ban đầu” cho thấy Liên bang Nga chịu trách nhiệm về vụ tai nạn nhưng không cung cấp chi tiết.

Ngày 28/12, hãng thông tấn Anadolu của Thổ Nhĩ Kỳ dẫn lời người phát ngôn Nhà Trắng, ông John Kirby cho biết “các dấu hiệu ban đầu” cho thấy máy bay của hãng Azerbaijan Airlines rơi ở Kazakhstando bị hệ thống phòng không của Liên bang Nga bắn hạ.

Ông Kirby nói với các phóng viên: “Chúng tôi đã thấy một số dấu hiệu ban đầu cho thấy khả năng chiếc máy bay này đã bị bắn hạ bởi các hệ thống phòng không của Liên bang Nga”.

Trước đó trong ngày, MSNBC dẫn lời hai quan chức quân sự cho biết tình báo Mỹ chỉ ra rằng phía Liên bang Nga đã nhận dạng nhầm một máy bay chở khách của Azerbaijan là một thiết bay không người lái (UAV) của Ukraine và sau đó đã bắn hạ nó bằng hệ thống phòng không.

Cũng trong ngày 27/12, đại diện hãng hàng không Azerbaijan Airlines tuyên bố, kết quả sơ bộ cho thấy một trong những máy bay của hãng này bị rơi ở Kazakhstan ngày 25/12 đã gặp phải "sự can thiệp vật lý và kỹ thuật từ bên ngoài".