Trồng rừng gỗ lớn - Hướng đi bền vững

Triển khai dự án Xây dựng mô hình trồng rừng thâm canh gỗ lớn và chuyển hóa rừng cung cấp gỗ nhỏ sang gỗ lớn do Bộ NN&PTNT chủ trì, giai đoạn 2014-2019 tỉnh Quảng Ninh đã trồng mới 120ha rừng trồng thâm canh gỗ lớn, chuyển hóa được 210ha rừng cung cấp gỗ nhỏ thành gỗ lớn. Những mô hình này đang giúp người dân thay đổi tư duy sản xuất một cách hiệu quả, bền vững.

Theo thống kê của Bộ NN&PTNT, diện tích rừng trồng mới của nước ta là 3,4 triệu ha, tổng trữ lượng rừng trồng 73,5 triệu m³. Tuy diện tích và sản lượng gỗ rừng trồng tăng trong thời gian qua, nhưng chủ yếu là cung cấp gỗ nhỏ làm nguyên liệu giấy, dăm gỗ... giá trị kinh tế thấp; chưa có nhiều giải pháp về kỹ thuật và chính sách để phát triển rừng trồng gỗ lớn phục vụ cho sản xuất đồ mộc và đồ gỗ xuất khẩu.

Tại Quảng Ninh, keo lai và keo tai tượng là cây lâm nghiệp chính đang được gây trồng phổ biến ở hầu hết các địa phương. Rừng trồng keo các loại góp phần quan trọng trong cung cấp nguồn nguyên liệu cho ngành công nghiệp chế biến gỗ. Tuy nhiên, cho đến nay việc áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào trồng rừng sản xuất ở các địa phương còn hạn chế. Một mặt do người dân chưa tiếp cận được các nguồn giống mới công nhận đạt chất lượng cao và chưa có mô hình trình diễn về các giống mới để học tập và nhân rộng.

Mô hình trồng rừng gỗ lớn tại xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ.

Nhằm khắc phục những hạn chế đó, triển khai dự án Xây dựng mô hình trồng rừng thâm canh gỗ lớn và chuyển hóa rừng cung cấp gỗ nhỏ sang gỗ lớn, giai đoạn 2014-2019 tỉnh Quảng Ninh đã trồng mới 120ha rừng trồng thâm canh gỗ lớn cây keo tai tượng xuất xứ Pongakii (Ba Chẽ 70ha; Tiên Yên 50ha); chuyển hóa được 210ha rừng cung cấp gỗ nhỏ thành gỗ lớn (Hải Hà 60ha, Đầm Hà 32ha, Ba Chẽ 45ha, Vân Đồn 33ha, Hoành Bồ 40ha).

Mô hình trồng rừng thâm canh gỗ lớn phần lớn được thực hiện trên đất rừng trồng sau khai thác, lập địa tương đối tốt (tầng đất trung bình 0,5m), khí hậu thuận lợi, phù hợp với với đặc điểm sinh thái của cây keo tai tượng. Thời vụ trồng rừng là vụ xuân hoặc xuân - hè.

Công tác chăm sóc được thực hiện đúng kỹ thuật và đúng mùa vụ. Việc bón thúc tiến hành cùng với xới chăm sóc cho hiệu quả cao. Công tác bảo vệ được thực hiện tốt, không bị gia súc phá hại, không xảy ra cháy rừng. Mô hình trồng có tỷ lệ sống cao (trên 90%); 86,5% diện tích trồng đúng mật độ; 14,5% trồng dầy hơn từ 10-20%. Nguyên nhân do một số bộ phận người dân vẫn mong muốn trồng dầy để cây thẳng, sau khi rừng khép tán sẽ tỉa thưa để thành rừng gỗ lớn. Mặt khác, do cây keo tái sinh trong quá trình chăm sóc người dân để lại.

Ông Bùi Thành Long (người dân xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ tham gia mô hình) cho biết: Tham gia dự án chuyển hóa rừng gỗ nhỏ sang gỗ lớn đối với cây keo tai tượng, bà con được tiếp cận tiến bộ khoa học trong trồng, chăm sóc, thâm canh gỗ lớn. Dự án góp phần làm thay đổi tư duy trong trồng và chăm sóc cây keo của người dân. Từ trồng rừng với mật độ trên 2.000 cây/ha, nay gia đình tôi chỉ trồng với mật độ thưa, từ 1.200-1.300 cây/ha, sau đó chăm sóc tạo rừng gỗ lớn. Kết quả bước đầu cho thấy phần diện tích chuyển đổi trồng rừng thâm canh gỗ lớn sinh trưởng tốt, tăng sinh khối một cách rõ rệt, từ 2-3 lần so với rừng trồng của nhiều người dân địa phương đang làm.

Qua đánh giá 2 mô hình tham gia dự án tại xã Đồn Đạc và xã Nam Sơn (Ba Chẽ) có mật độ 1.216 cây/ha, đạt tỷ lệ sống trên 91%, chiều cao vút ngọn 12,85m, đường kính ngang ngực 16,86cm, chất lượng rừng tốt, không sâu bệnh, gẫy ngọn. So sánh với rừng trồng gỗ nhỏ, mật độ 1.680 cây/ha, chiều cao cao hơn không đáng kể 0,52m (gỗ nhỏ 12,33m), đường kính ngang ngực lớn hơn 2,52cm (gỗ nhỏ 14,34cm). Rừng trồng thâm canh gỗ lớn keo tai tượng năm 2016 tại Phong Dụ, Điền Xá, Tiên Yên, mật độ 1.220 cây/ha, tỷ lệ sống trên 91%, chiều cao vút ngọn 9,87m, đường kính ngang ngực 10,96cm. So sánh với rừng trồng gỗ nhỏ mật độ là 1.620 cây/ha, chiều cao cao hơn không đáng kể 0,67m (gỗ nhỏ 9,20m), nhưng đường kính ngang ngực lớn hơn 2,31cm (gỗ nhỏ 8,65cm).

Thực hiện dự án các hộ dân tham gia mô hình được tiếp nhận chuyển giao khoa học kỹ thuật ứng dụng để chuyển hóa rừng gỗ nhỏ sang gỗ lớn. Bước đầu mô hình mang lại hiệu quả, tăng năng suất, chất lượng gỗ. Hiện trên địa bàn tỉnh một số địa phương như Ba Chẽ đã và đang có những chính sách riêng cho phát triển gỗ lớn. Do đó, khả năng nhân rộng dự án Xây dựng mô hình trồng rừng thâm canh gỗ lớn và chuyển hóa rừng cung cấp gỗ nhỏ sang gỗ lớn có tính khả thi cao, phù hợp định hướng phát triển của các địa phương.

Hoàng Thị Thế (Trung tâm Khuyến nông tỉnh)

[links()]