Để nhà văn hoá thôn phát huy hết công năng

Nhà văn hoá (NVH) là nơi tổ chức các cuộc hội họp phổ biến chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, diễn ra các hoạt động văn hoá - văn nghệ của địa phương; góp phần làm phong phú đời sống tinh thần cho nhân dân, đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng đời sống văn hoá cơ sở tại địa phương.

Tuy nhiên, hiện nhiều NVH thôn trên địa bàn tỉnh chưa phát huy được công năng vốn có của nó: Hoạt động chưa thường xuyên, nội dung và hình thức chưa phong phú, chưa thu hút được mọi đối tượng tham gia...

Buổi sinh hoạt Chi bộ thôn Bản Ngày 1, xã Vô Ngại, huyện Bình Liêu tại nhà văn hoá thôn.

NVH thôn Bản Ngày 1, xã Vô Ngại, huyện Bình Liêu được đầu tư xây dựng từ năm 2010 với tổng kinh phí trên 45 triệu đồng theo chương trình “Nhà nước và nhân dân cùng làm”. Ông Lô Tiến Hải, Trưởng thôn Bản Ngày 1, cho biết: “Để xây dựng được NVH thôn, nhân dân phải đối ứng 30% tổng kinh phí thực hiện. Vì là thôn nghèo, đời sống người dân còn gặp nhiều khó khăn nên ban đầu, công tác vận động nhân dân tham gia góp công, góp của xây dựng NVH thôn gặp không ít khó khăn. Nhưng, sau khi được tuyên truyền về vai trò, ý nghĩa của NVH đối với đời sống văn hoá tinh thần, bà con trong thôn đã đồng tình ủng hộ”.

Đi vào hoạt động đã gần chục năm, nhưng đến nay, NVH này mới chỉ đóng vai trò là nơi để chi bộ, các hội, đoàn thể thôn họp, người dân đến nghe phổ biến chính sách, pháp luật. Ngoài ra, trong dịp hè, thi thoảng đoàn thanh niên tổ chức một vài buổi sinh hoạt hoặc vui chơi cho thanh, thiếu nhi trong thôn. Chính vì vậy, NVH thôn Bản Ngày 1 chỉ mở cửa 1-2 lần/tháng, còn lại luôn trong tình trạng “cửa đóng then cài”. Anh Hoàng Văn Cao, người dân thôn Bản Ngày 1, nói: “Chúng tôi đã từng hy vọng khi NVH ra đời, các cháu sẽ có chỗ vui chơi, sinh hoạt thường xuyên hoặc người lớn có chỗ tập luyện văn hoá, văn nghệ, thể dục, thể thao. Thực tế, bao năm nay, NVH thôn đơn thuần chỉ dùng để hội họp. Hoặc nếu NVH có sách báo, tài liệu mới, tôi sẽ cho con đến đọc sách báo hàng ngày, nhưng NVH lại thường xuyên khoá cửa”.

Tìm hiểu thực tế cho thấy, hệ thống NVH thôn vẫn chưa phát huy hết công năng của mình, hoặc có thể nói là còn bị để lãng phí. Tình trạng này không chỉ diễn ra ở thôn Bản Ngày 1, xã Vô Ngại, huyện Bình Liêu, mà còn diễn ra ở hầu hết các vùng nông thôn khác trong tỉnh. Theo số liệu thống kê của Sở Văn hoá - Thể thao, tính đến ngày 21-8-2016, toàn tỉnh có 872/880 NVH thôn, trong đó có 344 NVH cơ bản đạt chuẩn theo Thông tư số 06/2011/TT-BVHTTDL về quy định mẫu tổ chức hoạt động và tiêu chí của NVH.

Tuy nhiên, hiện các NVH này phần lớn mới đạt chuẩn về diện tích đất quy hoạch, quy mô xây dựng và trang thiết bị theo Thông tư quy định, như: Xây dựng theo cấu trúc đa năng có diện tích từ 80-220m2; đầy đủ các trang thiết bị là phông màn, trang trí khánh tiết, thiết bị truyền thanh, tủ, bàn, ghế... Còn lại 3 tiêu chí là kinh phí hoạt động, cán bộ nghiệp vụ và kết quả thu hút nhân dân tham gia hoạt động thì rất ít NVH đạt được. Vì vậy, phần lớn các NVH thôn hoạt động thiếu thường xuyên, hiệu quả sử dụng thấp. Nhiều NVH chỉ có chức năng hội họp mà thiếu vắng các hoạt động đi kèm.

Sở dĩ có tình trạng nói trên là do phần lớn các NVH thôn được xây dựng từ lâu, hạn chế về diện tích, trang thiết bị hư hỏng, không đồng bộ; kinh phí hỗ trợ hoạt động còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động và chất lượng phục vụ. Một số địa phương còn trông chờ vào nguồn đầu tư ngân sách trong việc sửa chữa và nâng cấp thiết chế văn hoá cơ sở trong khi công tác huy động nguồn xã hội hoá còn yếu kém. Đội ngũ cán bộ quản lý, điều hành NVH thôn chủ yếu là kiêm nhiệm, thiếu năng lực chuyên sâu; do đó việc tham mưu tổ chức các hoạt động văn hoá, thể thao ở cơ sở rất ít, chủ yếu là do chỉ đạo ở trên xuống. Thậm chí, người phụ trách tại một số NVH thực chất là để trông coi tài sản, mà chưa có khả năng tổ chức hoạt động phong trào. Hơn nữa, vấn đề đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho người phụ trách công tác này ở cơ sở vẫn chưa được quan tâm đúng mức.

Theo bà Phạm Thị Thuý Nga, chuyên viên Phòng Nghiệp vụ Văn hoá và gia đình, Sở Văn hoá - Thể thao, để NVH luôn là nơi thu hút đông đảo nhân dân tham gia sinh hoạt văn hoá, văn nghệ, thể dục, thể thao, tránh sự nghèo nàn đơn điệu về nội dung hoạt động, thời gian qua, Sở cũng đã thường xuyên kiểm tra, hướng dẫn các địa phương triển khai hoạt động NVH thôn; tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng hoạt động cho các đối tượng là trưởng ban chủ nhiệm NVH, cán bộ văn hoá xã; thực hiện Đề án “Nâng cao hiệu quả hoạt động các thiết chế văn hoá, thể thao ở nông thôn” do Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch triển khai. Đồng thời, nghiên cứu, xem xét trình HĐND tỉnh ban hành cơ chế hỗ trợ cho chủ nhiệm NVH thôn hưởng hệ số 0,2 lương tối thiểu/tháng để khuyến khích, động viên và nâng cao trách nhiệm đội ngũ này trong công tác quản lý, tổ chức hoạt động.

Thực tế, muốn NVH thôn nhanh chóng đáp ứng được nhu cầu thiết yếu của nhân dân, phát huy hết hiệu quả bản chất của thiết chế văn hoá cơ sở, trước hết các địa phương chủ động tập trung nguồn lực, huy động kinh phí xã hội hoá đầu tư trang thiết bị chuyên dùng bảo đảm chất lượng cho NVH. Ban chủ nhiệm NVH phải là người chủ động khuấy động phong trào, tạo ra nhiều hình thức hoạt động phong phú, sôi nổi, thu hút người dân tham gia.

Ngô Dịu