Hợp tác xã và bài toán nâng cao năng lực hoạt động Bài cuối: Hướng đi mới cho kinh tế tập thể

Trong 151 hợp tác xã (HTX) nông - lâm - ngư nghiệp toàn tỉnh đang hoạt động thì chỉ có 40 HTX hoạt động hiệu quả (chiếm 26,4%). Số HTX còn lại hoạt động cầm chừng, thậm chí ngưng hoạt động. Nguyên nhân chính là do hầu hết cán bộ HTX chưa qua đào tạo nên còn lúng túng trong tổ chức quản lý, chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới phát triển của HTX, còn chậm tiếp thu trình độ khoa học - công nghệ vào công tác điều hành sản xuất, kinh doanh.

Để giải quyết bài toán này, từ năm 2018, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) đã quyết định phê duyệt kế hoạch triển khai thí điểm mô hình đưa cán bộ trẻ tốt nghiệp đại học, cao đẳng về làm việc có thời hạn ở HTX nông nghiệp. Sở NN&PTNT cũng đã triển khai ý tưởng này nhưng đến nay vẫn nằm trên giấy…

Cần lực lượng lao động có trình độ

Theo thống kê của Bộ NN&PTNT, tính đến tháng 6-2019, cả nước có 14.500 HTX nông nghiệp hoạt động, trong đó 55% HTX hoạt động hiệu quả. Nguyên nhân chính là do phần lớn cán bộ quản lý các HTX có trình độ từ cấp 3 trở xuống, chưa được đào tạo bài bản nên việc xây dựng phương án sản xuất - kinh doanh gặp nhiều khó khăn. Và trên thực tế, các HTX hoạt động hiệu quả là những HTX quan tâm thu hút, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý chuyên môn giỏi như: HTX chăn nuôi bò sữa Evergrowth (Sóc Trăng), HTX cà phê Bảo Lộc (Lâm Đồng), HTX Mường Động (Hòa Bình), HTX rau an toàn Vân Hội Xanh (Vĩnh Phúc)…

Tại Bình Phước, theo báo cáo của UBND tỉnh thì năng lực hoạt động, trình độ quản lý của các HTX cũng trong tình hình chung của cả nước. Tuy nhiên đến nay, Bình Phước vẫn chưa có HTX nào đưa được lực lượng cán bộ quản lý giỏi về làm việc để tạo điểm sáng và nhân rộng.

Phó giám đốc Sở NN&PTNT Lê Thị Ánh Tuyết cho biết: Để nâng cao năng lực hoạt động của HTX, Chính phủ cũng đã có chương trình đưa cán bộ trẻ tốt nghiệp đại học, cao đẳng về hỗ trợ cho HTX. Đồng thời, hỗ trợ một phần kinh phí để HTX trả lương và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho cán bộ trẻ làm việc tại HTX. Sở NN&PTNT cũng đã chủ trì phối hợp với UBND các huyện, thị xã, thành phố tiến hành rà soát, kiểm tra các HTX nông nghiệp của tỉnh nhằm triển khai thí điểm mô hình. Tuy nhiên, trong quá trình rà soát, hồ sơ các HTX được đề xuất chưa cung cấp đủ tiêu chuẩn đề ra theo quy định. Vì vậy, đến nay chưa có HTX nào được thụ hưởng chính sách này. Ở cấp huyện, cấp xã, một số địa phương chưa quan tâm hỗ trợ, hướng dẫn các HTX hoàn thiện hồ sơ, thủ tục theo yêu cầu.

Nhưng cơ bản nhìn chung các HTX nông nghiệp còn yếu, thiếu về thủ tục, năng lực và chủ yếu không đáp ứng được một số tiêu chuẩn, như: hợp đồng lao động, đóng bảo hiểm, báo cáo tài chính, phương án sản xuất - kinh doanh khả thi… Đó là những khó khăn nội lực của các HTX.

Để HTX là mô hình kinh tế của tương lai

Phó giám đốc Sở NN&PTNT Lê Thị Ánh Tuyết cho biết thêm: Để nâng cao năng lực hoạt động cho các HTX, vừa qua sở cũng đã phối hợp với các sở, ngành, Liên minh HTX tăng cường công tác đào tạo cho đội ngũ quản lý, hội đồng quản trị, thành viên HTX. Tới đây, để đưa cán bộ trẻ có trình độ về làm việc tại HTX, đơn vị sẽ cùng với các HTX củng cố lại bộ máy theo đúng luật quy định. Đồng thời động viên, khuyến khích, tuyên truyền để các HTX phát huy được nội lực của mình, đáp ứng các điều kiện tiếp nhận cán bộ trẻ về.

Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Hà Văn Kiên cho rằng: Các chủ trương liên quan đến nguồn nhân lực HTX là đúng đắn, hợp lý. Bởi suy cho cùng, liên quan đến sản xuất - kinh doanh thì yếu tố con người là quan trọng nhất. Tuy nhiên, các HTX đều xuất thân từ nông dân xây dựng sản xuất - kinh doanh với quy mô lớn hơn nhưng trong nội tại yếu về kiến thức quản trị, thương mại, công nghệ thông tin, khoa học - kỹ thuật. Tất cả những vấn đề đó sẽ giải quyết bằng lực lượng cán bộ trẻ có tri thức, tâm huyết để xây dựng các HTX ngày càng vững mạnh, chuyên nghiệp, bài bản hơn.

Cũng theo ông Hà Văn Kiên, các HTX phải đổi mới, phải tiên phong trong các hoạt động sản xuất - kinh doanh, đồng thời nâng cao tầm vóc, sứ mệnh của mình trong tương lai để tạo ra sự hấp dẫn cho chính mình, qua đó mới thu hút được người tài, người giỏi, người trẻ về với HTX. Cùng với đó, các cơ quan, đơn vị, sở, ngành, đoàn thể, trong đó có Liên minh HTX cần đẩy mạnh tuyên truyền để làm thay đổi nhận thức của toàn xã hội, nhất là thế hệ trẻ. Thực tế hiện nay, khi nghĩ đến HTX, nhiều người sẽ nghĩ đến mô hình còn lạc hậu, yếu kém của quá khứ. Nhưng thực ra HTX chính là mô hình hiện đại của tương lai, được chứng minh trong thực tế của các nước phát triển, đây là xu hướng không thể đảo ngược. Khi chúng ta làm thay đổi được nhận thức của giới trẻ kết hợp với bức tranh lớn do chính quyền, HTX vẽ ra thì họ sẽ thấy được khát vọng, tương lai của mình, tự tin lựa chọn làm việc và cống hiến cho các HTX.

“Là đại diện cho quyền lợi của thành viên trong hệ thống các HTX, thời gian tới chúng tôi sẽ nỗ lực, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của các HTX, xem thực sự họ cần gì để giải quyết nhưng không thể dàn trải được, bởi nguồn lực có hạn. Các chương trình hỗ trợ cũng phải có trọng tâm, trọng điểm. Khi có HTX hiệu quả, sáng tạo thì lấy mô hình đó làm điểm để nhân rộng, tạo sức lan tỏa. Khi đó các chương trình hỗ trợ mới đem lại giá trị thiết thực và hiệu quả hơn” - ông Hà Văn Kiên, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh nhấn mạnh.

Phó giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Lê Thị Ánh Tuyết khẳng định: Hiện nay, toàn tỉnh có gần 80 câu lạc bộ, tổ hợp tác sản xuất. Đây là nền tảng để tuyên truyền vận động phát triển lên thành HTX. Tỉnh cũng đã có nguồn vốn để lồng ghép các chương trình, dự án để hỗ trợ người dân, thành viên HTX. Làm sao khi tham gia HTX họ có những lợi ích nhất định, vì những chính sách hiện nay là tập trung cho các thành viên HTX chứ không hỗ trợ nhỏ lẻ. Đồng thời sản xuất tới đây cũng cần liên kết để có sản phẩm sạch, an toàn, có nhãn mác hàng hóa cũng như là sản phẩm OCOP. Đặc biệt, HTX phát triển phải đảm bảo hoạt động đúng quy định với số lượng sản phẩm lớn, đồng đều, chất lượng để tham gia thị trường hàng hóa.