Bài học từ một vụ tranh chấp đất đai

Vừa qua, ông Đỗ Vũ Đại (khu 5, phường Hà Phong, TP Hạ Long) đã có đơn khiếu nại liên quan đến việc UBND TP Hạ Long không giải quyết nội dung về tranh chấp đất đai giữa gia đình ông và hộ ông Ninh Văn Phong (khu 5, phường Hà Tu, TP Hạ Long). Nội dung khiếu nại của công dân được tỉnh giao UBND TP Hạ Long, cơ quan chuyên môn rà soát, giải quyết. Điều đáng nói, qua nhiều lần xác minh, địa phương đều khẳng định đất có nguồn gốc do UBND phường quản lý, các hộ dân không phải là người sử dụng đất hợp pháp, nên không đủ điều kiện thụ lý giải quyết khiếu nại theo quy định. Vụ việc này cho thấy những lỗ hổng, bất cập trong công tác quản lý đất đai, cần nghiêm túc chấn chỉnh, khắc phục.

Cụ thể, ngày 21/2/2018, ông Đỗ Vũ Đại (khu 5, phường Hà Phong) có đơn xin giải quyết tranh chấp đất đai giữa ông với ông Ninh Văn Phong (khu 5, phường Hà Tu). Phần đất này ông Đại mua của ông Đỗ Nam Hưng theo giấy viết tay ghi ngày 23/1/2009 và mua của ông Nguyễn Văn Luân theo giấy viết tay ghi ngày 20/12/2012 để sử dụng trồng cây và dùng làm đất nghĩa trang. Nội dung tranh chấp trên đã được UBND phường Hà Tu hòa giải nhiều lần, tuy nhiên ông Đại đều bỏ về không ký biên bản cuộc họp.

Đến ngày 18/4/2018, UBND phường Hà Tu đã lập hồ sơ xử phạt hành chính trong lĩnh vực đất đai đối với ông Phong về hành vi lấn đất nông nghiệp không phải đất trồng lúa, đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất; xử phạt với số tiền 2 triệu đồng. Cùng với đó, UBND TP Hạ Long ban hành nhiều văn bản giao các đơn vị kiểm tra xem xét và đề xuất đối với khu đất đang có tranh chấp trên. Ngày 1/6/2018, UBND phường Hà Tu tiến hành hòa giải tranh chấp đất đai giữa ông Đỗ Vũ Đại và ông Ninh Văn Phong, kết quả hòa giải không thành. Ngày 8/6/2018, UBND thành phố có văn bản 3979/UBND giao Phòng TN&MT thành phố chủ trì cùng UBND phường Hà Tu kiểm tra, giải quyết tranh chấp đất đai giữa 2 gia đình.

Tuy nhiên, sau khi xem xét hồ sơ liên quan và các quy định, UBND TP Hạ Long nhận thấy nội dung đề nghị giải quyết tranh chấp đất đai của ông Đỗ Vũ Đại không đủ điều kiện thụ lý giải quyết do khu đất trên là đất do UBND phường quản lý, các hộ dân tự ý lấn chiếm sử dụng, vì vậy thực hiện xử lý giải tỏa theo quy định về vi phạm đất đai và xây dựng đối với cả 2 hộ dân. Do vậy, UBND thành phố có văn bản trả lời 5599/UBND ngày 17/7/2018; văn bản 2474/UBND ngày 17/4/2019 giải quyết đơn của ông Đại với nội dung không chấp nhận đơn đề nghị giải quyết tranh chấp của ông Đỗ Vũ Đại với ông Ninh Văn Phong. Lý do: Giấy chuyển nhượng đất đai giữa ông Đại với các hộ dân không hợp pháp, đất không đủ điều kiện cấp GCNQSDĐ, không đủ điều kiện nhận chuyển nhượng theo quy định (mua bán bằng giấy tờ viết tay sau ngày 1/7/2008 và đất có nguồn gốc do UBND phường quản lý).

Căn cứ vào các quy định tại Điều 66 Nghị định 84/2007/NĐ-CP; khoản 1 Điều 82 Nghị định 43/2014/NĐ-CP, UBND TP Hạ Long đã ban hành thông báo 679/TB-UBND ngày 17/7/2018 về việc không thụ lý giải quyết đơn của ông Đỗ Vũ Đại với lý do khu đất trên là đất do UBND phường quản lý, hộ ông Đại không phải là người sử dụng đất hợp pháp. Vì vậy, không đủ điều kiện thụ lý giải quyết khiếu nại.

Không đồng thuận với nội dung trả lời, ông Đại có đơn gửi đến UBND tỉnh. Ngày 19/12/2019, UBND tỉnh đã có văn bản 9186/UBND-TD4 giao UBND TP Hạ Long kiểm tra, rà soát để giải quyết. Để làm rõ nội dung đơn của ông Đại, thành phố đã giao Phòng TN&MT chủ trì, phối hợp với các phòng, ban, đơn vị liên quan kiểm tra, rà soát làm rõ các nội dung liên quan khiếu nại của ông Đại. Ngày 14/2/2020, UBND TP Hạ Long tiếp tục có văn bản giao phòng Quản lý đô thị khẩn trương xác định ranh giới tạm thời nghĩa trang Gốc Khế Hà Tu theo hiện trạng để làm cơ sở quản lý; yêu cầu UBND phường Hà Tu thực hiện kiểm tra, quản lý việc sử dụng đất đai tại khu vực, kịp thời phát hiện xử lý các hoạt động san gạt, xây dựng trái phép, phối hợp với các đơn vị liên quan quản lý chặt chẽ các khu vực tiếp giáp với khu vực nghĩa trang, không để xảy ra vi phạm về đất đai, xây dựng.

UBND phường Hà Tu đã chỉ đạo kiểm tra, xử lý việc tranh chấp, đình chỉ các hoạt động thi công xây dựng. Đến ngày 2/3/2021, UBND phường cùng đại diện tổ dân, khu phố kiểm tra và làm việc với ông Phong và các hộ dân có liên quan để xử lý việc xây dựng trái phép tại vị trí này.

Tiếp đến, thực hiện các văn bản chỉ đạo của tỉnh, thành phố, UBND phường Hà Tu đã kiểm điểm trách nhiệm tập thể và các cá nhân trong quản lý đất đai, xây dựng, đồng thời tiếp tục khẳng định nguồn gốc đất là do UBND phường quản lý. UBND phường đã trồng cây để giữ đất và giữ nguyên hiện trạng phần đất tranh chấp. Thành phố cũng chỉ đạo Công ty CP Môi trường đô thị Hạ Long Quảng Ninh khẩn trương cắm mốc tại thực địa ranh giới nghĩa trang Gốc Khế, làm cơ sở cho công tác quản lý đất đai, tránh tình trạng lấn chiếm, san gạt, xây dựng trái phép.

Ngày 22/10/2021, UBND tỉnh có văn bản giao Sở TN&MT kiểm tra, rà soát lại hồ sơ, tài liệu, xác minh bổ sung, làm việc với các đơn vị liên quan...trên cơ sở quy định pháp luật kiến nghị, đề xuất giải quyết dứt điểm nội dung khiếu nại của công dân.

Qua vụ việc trên cho thấy, việc quản lý đất đai ngay từ cơ sở chưa chặt chẽ dẫn đến tình trạng tranh chấp, khiếu kiện của công dân, gây khó khăn cho việc giải quyết. Đây cũng là bài học để các huyện, thị, thành phố tăng cường hơn nữa công tác quản lý đất đai tại địa phương mình.