Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hoá của người Sán Chỉ ở Bình Liêu

Bảo tồn, giữ gìn và phát huy di sản văn hóa các dân tộc là nhiệm vụ then chốt trong chiến lược phát triển văn hóa của Đảng và Nhà nước ta. Trong thời gian qua, việc  bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa vật thể, phi vật thể trên địa bàn Bình Liêu ngày càng được quan tâm, chú trọng.

Ngày 29/6/2016, Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Bình Liêu đã ban hành Nghị quyết số 06-NQ/HU; tiếp đó, ngày 15/9/2016, UBND huyện đã ban hành Kế hoạch số 1412/KH-UBND về công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của cộng đồng các dân tộc huyện Bình Liêu. Điều đó cho thấy, công tác bảo tồn, phát huy giá trị các di sản văn hoá của đồng bào các dân tộc trên địa bàn được huyện hết sức coi trọng.

Di sản văn hóa vật thể, phi vật thể của mỗi dân tộc là sản phẩm tinh thần gắn với cộng đồng, thể hiện bản sắc và không ngừng tái tạo, được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác bằng truyền miệng, truyền nghề, trình diễn. Di sản văn hóa vật thể, phi vật thể gồm các loại hình tiếng nói, chữ viết, ngữ văn dân gian, nghệ thuật trình diễn dân gian, tập quán và tín ngưỡng, lễ hội truyền thống, nghề thủ công truyền thống, tri thức dân gian.

Dân tộc Sán Chỉ là một trong những dân tộc thiểu số của huyện Bình Liêu, sống tập trung đông nhất ở xã Húc Động. Trong đời sống sinh hoạt, văn hóa của người Sán Chỉ có nhiều nét đặc sắc riêng biệt. Trong các giá trị văn hóa truyền thống của người Sán Chỉ, “soóng cọ” là làn điệu dân ca đặc sắc được lưu giữ nằm trong kho tàng văn hóa văn nghệ dân gian của huyện Bình Liêu.

Soóng cọ theo tiếng Sán Chỉ nghĩa là hát ca. Soóng cọ là thể loại trữ tình với lời ca đối đáp nam nữ được lưu truyền từ nhiều thế hệ. Lời ca và giai điệu soóng cọ mềm dẻo, đầy sức lan tỏa, diễn tả tâm tư tình cảm của người Sán Chỉ.

Để làn điệu soóng cọ được bảo tồn, lưu giữ và phát triển, Trung tâm TT-VH Bình Liêu đã phối hợp với Trường THCS Húc Động mở lớp truyền dạy và thực hành hát “soóng cọ” cho học sinh. Đến nay, đã mở được 2 lớp, mỗi lớp hơn 40 học sinh, thời gian học 3 tháng, học vào các ngày từ thứ sáu đến chủ nhật hằng tuần. Tham gia truyền dạy là các nghệ nhân người Sán Chỉ đã có bề dày kinh nghiệm về hát soóng cọ, như nghệ nhân Trạc A Thìn, Nình Thị Cọm, Trần Thị Phấu...

Sau khóa học, các em đã thể hiện được làn điệu soóng cọ để đưa vào các hoạt động ở trường và tham gia các hoạt động chung của xã. Ngoài ra, Trung tâm TT-VH huyện còn mời các nghệ nhân truyền dạy và thực hành thổi kèn lá rứa rừng, nhảy tắc xình, đệm sáo trúc cho làn điệu soóng cọ, nhằm khôi phục lại văn hóa vốn có lâu nay của người Sán Chỉ đang bị mai một.

Huyện Bình Liêu đã và đang quan tâm, tạo điều kiện cho việc bảo tồn, truyền dạy và giới thiệu sự hấp dẫn của soóng cọ, khai thác các điểm nhấn cho phát triển du lịch. Đồng thời, bảo tồn, giữ gìn và phát huy di sản văn hóa, bản sắc riêng của người Sán Chỉ một cách bền vững, tạo nguồn lực để phát triển du lịch, xây dựng thương hiệu văn hóa tại huyện Bình Liêu, nhằm góp phần chuyển hóa về mặt nhận thức, tạo được sự trân trọng của cộng đồng, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân.