Bị cảm lạnh, uống thuốc gì?

Nghẹt mũi, sổ mũi, ho và ngứa cổ họng - bạn có thể nhận ra đây là những triệu chứng khó chịu khi bị cảm lạnh. Tuy không có loại thuốc nào có thể "chữa khỏi" cảm lạnh, nhưng nhiều loại thuốc không kê đơn có thể làm dịu các triệu chứng này.

1. Triệu chứng của cảm lạnh

Cảm lạnh thông thường do virus gây ra. Virus xâm nhập vào cơ thể qua mắt, mũi, miệng và gây ra nhiễm trùng ở đường hô hấp trên. Các triệu chứng liên quan đến cảm lạnh thông thường bao gồm:

- Nghẹt mũi,

- Chảy nước mũi,

- Ho (cả ho có đờm và ho khan),

- Đau họng và hắt hơi.

- Đôi khi, người bệnh cũng có thể cảm thấy mệt mỏi, đau đầu hoặc sốt nhẹ.

Cảm lạnh xảy ra thường xuyên nhất từ mùa thu đến đầu mùa xuân. Người lớn trung bình bị cảm lạnh khoảng 2 đến 3 lần mỗi năm. Trẻ em có thể bị cảm lạnh từ 8 đến 12 lần một năm vì khả năng phòng vệ của trẻ chưa phát triển hoàn thiện.

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bị cảm lạnh như:

- Suy giảm hệ thống miễn dịch,

- Hút thuốc thường xuyên,

- Hoặc trẻ nhỏ dưới 6 tuổi.

2. Thuốc nào chữa cảm lạnh?

Không có loại thuốc nào có thể "chữa khỏi" cảm lạnh. Tuy nhiên, có nhiều loại thuốc không kê đơn (OTC) có thể làm dịu sự khó chịu do các triệu chứng do cảm gây ra. Các loại thuốc thường được sử dụng bao gồm:

- Thuốc thông mũi:

Các loại thuốc này có tác dụng gây co mạch, dẫn đến giảm sưng niêm mạc mũi, do đó giúp giảm khó thở và ngạt mũi.

Các thuốc thông mũi bao gồm pseudoephedrine, ephedrine và phenylephrine. Thuốc thông mũi có thể làm tăng huyết áp, nhịp tim và tăng sự tỉnh táo, dẫn đến khó ngủ nếu uống vào cuối ngày. Người có các bệnh lý bao gồm huyết áp cao và bệnh tăng nhãn áp trước khi sử dụng thuốc thông mũi cần có sự tư vấn của bác sĩ vì có thể cần phải có những biện pháp phòng ngừa đặc biệt.

Không nên sử dụng thuốc xịt và thuốc nhỏ mũi dài ngày để trị ngạt mũi, vì có khả năng gây "tắc nghẽn trở lại", một tình trạng mà nếu lạm dụng thuốc thông mũi có thể gây ra tắc nghẽn gia tăng.

- Thuốc giảm ho:

Hầu hết các thuốc giảm ho đều ức chế phản xạ ho bằng cách tác động trực tiếp vào trung tâm ho ở hệ thần kinh trung ương. Các thuốc giảm ho bao gồm codeine, pholcodine và dextromethorphan. Codein có hiệu quả nhưng có thể gây táo bón, buồn ngủ và phụ thuộc. Hơn nữa, codeine được chống chỉ định cho tất cả trẻ em dưới 12 tuổi. Cũng nên tránh sử dụng codein ở thanh thiếu niên từ 12 đến 18 tuổi.

Pholcodine và dextromethorphan có xu hướng gây ra ít tác dụng phụ hơn codeine nhưng thuốc cũng có khả năng gây buồn ngủ hoặc lệ thuộc thuốc. Bệnh nhân không nên lái xe hoặc vận hành máy móc nếu cảm thấy buồn ngủ hoặc sự tỉnh táo bị suy giảm. Các thuốc giảm ho chứa dextromethorphan thường có sẵn dưới dạng thuốc không cần kê đơn.

Cần lưu ý, chỉ nên sử dụng các thuốc trên để điều trị ho khan. Nếu ho có đờm, nghĩa là ho ra chất nhầy, không nên dùng thuốc giảm ho này. Những người bị hen suyễn và COPD cần tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi dùng dextromethorphan.

- Thuốc long đờm:

Thuốc long đờm có tác dụng làm tăng tiết dịch trên đường hô hấp, làm tăng thể tích và giảm độ nhớt của các chất tiết trong đường hô hấp, từ đó giúp tống đờm ra khỏi đường thở dễ dàng hơn.

- Thuốc kháng histamine:

Thuốc kháng histamine có tác dụng làm giảm các triệu chứng như hắt hơi, sổ mũi, nhưng cũng có thể được dùng để giảm ho. Thuốc có thể được sử dụng trong các trường hợp ho vào ban đêm, đặc biệt là những cơn ho do chảy dịch mũi hoặc liên quan đến viêm mũi dị ứng.

Các chế phẩm trị ho và cảm lạnh hỗn hợp thường chứa thuốc kháng histamine như chlorphenamine và brompheniramine.

Bệnh nhân không nên lái xe hoặc vận hành máy móc, hoặc làm những công việc đòi hỏi sự tỉnh táo khi dùng thuốc kháng histamine. Thuốc kháng histamine cũng không nên được sử dụng để điều trị ho có đờm.

Những người bị bệnh phổi mãn tính, bệnh tăng nhãn áp hoặc khó tiểu do tuyến tiền liệt phì đại nên nói chuyện với bác sĩ trước khi dùng thuốc kháng histamine.

- Thuốc giảm đau, hạ sốt:

Paracetamol, aspirin và ibuprofen là những loại thuốc có thể được sử dụng để giảm sốt và đau nhức do cảm lạnh thông thường. Tuy nhiên loại thuốc này nên thận trọng khi sử dụng cho bệnh nhân suy gan. Paracetamol có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng, thậm chí gây tử vong nếu dùng quá liều thuốc.

Cả aspirin và ibuprofen đều có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày và gây khó chịu cho dạ dày. Hơn nữa, aspirin thường không được khuyến cáo sử dụng cho trẻ em để điều trị cảm lạnh vì nguy cơ mắc hội chứng Reye. Vì vậy, aspirin không được khuyến cáo ở trẻ em dưới 16 tuổi trừ khi có chỉ định khác của bác sĩ.

Nhiều loại thuốc cảm phổ biến có chứa nhiều hơn một thành phần hoạt tính để kiểm soát nhiều triệu chứng cùng một lúc. Về lý thuyết, sẽ mang lại sự tiện lợi hơn. Tuy nhiên, điều này có thể khiến người bệnh vô tình dùng nhiều thuốc có cùng một thành phần hoạt tính một lúc, gây quá liều thuốc, dẫn đến các tác dụng phụ nguy hiểm.

3. Không dùng thuốc kháng sinh trị cảm lạnh

Thuốc kháng sinh là loại thuốc dùng để điều trị các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn gây ra. Thuốc kháng sinh có khả năng tiêu diệt vi khuẩn trực tiếp hoặc ngăn chặn sự sinh sản của chúng. Cảm lạnh thông thường do virus gây ra, có nghĩa là dùng kháng sinh để điều trị cảm lạnh là vô ích, vì vậy không nên tự ý mua kháng sinh để trị bệnh.

Ngoài ra, việc dùng kháng sinh khi không cần thiết có thể dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh. Đây là lúc vi khuẩn kháng lại tác dụng của thuốc kháng sinh và điều đó có nghĩa là các bệnh nhiễm trùng do chúng gây ra sẽ khó điều trị hơn trong tương lai.

Phương pháp điều trị cảm lạnh chính là làm giảm các triệu chứng liên quan. Uống nhiều nước, nghỉ ngơi nhiều hơn và dùng thuốc làm giảm các triệu chứng có thể giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn.

4. Lời khuyên chung khi dùng thuốc trị cảm lạnh

- Cần nắm rõ tên và liều lượng cũng như các tác dụng phụ có thể xảy ra của các loại thuốc đang dùng. Dùng thuốc theo hướng dẫn liều lượng được ghi trên nhãn hoặc theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ để giảm nguy cơ tác dụng phụ.

- Đọc kỹ nhãn thông tin thuốc hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ để hiểu rõ về thành phần hoạt tính của các sản phẩm này và các tương tác có thể xảy ra với các loại thuốc khác mà bạn đang dùng. Tránh dùng thuốc có chứa cùng loại hoạt chất để tránh quá liều hoặc trùng lặp tác dụng của thuốc.

- Nhiều loại thuốc cảm có thể gây buồn ngủ hoặc ảnh hưởng đến sự tỉnh táo. Không lái xe hoặc vận hành máy móc nếu đang dùng những loại thuốc này.

- Không uống rượu khi dùng thuốc vì nó sẽ làm tăng nguy cơ và mức độ nghiêm trọng của các tác dụng phụ của thuốc.

- Vì một số loại thuốc này có chứa caffein, nên tránh uống quá nhiều đồ uống cũng chứa caffein, ví dụ như trà, cà phê, coca cola, trong khi dùng các loại thuốc này.

- Uống thuốc vào cùng một thời điểm cố định mỗi ngày. Nếu bỏ lỡ một liều, hãy dùng càng sớm càng tốt hoặc bỏ qua liều đã quên và dùng liều tiếp theo theo chỉ dẫn. Không dùng liều gấp đôi.

- Nếu các triệu chứng xấu đi cần đến ngay các cơ sở y tế được được thăm khám và xử trí kịp thời.

- Phụ nữ có thai và đang cho con bú nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng thuốc.