Cai nghiện tại cộng đồng: Cần thay đổi để hiệu quả hơn

Nhà nước khuyến khích người nghiện ma tuý tự nguyện cai nghiện; tổ chức, hỗ trợ cho công tác cai nghiện tại gia đình, cộng đồng. Tuy nhiên, thực tế hiệu quả cai nghiện tại cộng đồng hiện nay chưa cao do khó khăn về cơ sở vật chất, nhân lực, kinh phí...

Theo thống kê của Công an tỉnh, đến ngày 30-4, trên địa bàn tỉnh có 3.153 người nghiện ma tuý, trong đó 555 người cai nghiện tại Cơ sở cai nghiện ma tuý Quảng Ninh. Tại cộng đồng, hiện đang có 1.171 người đang tham gia điều trị nghiện các chất dạng Opiat bằng chất thay thế Methadone tại 5 cơ sở ở Hạ Long, Cẩm Phả, Uông Bí, Đông Triều, Vân Đồn. Đáng chú ý là số người nghiện mới các chất ma tuý dạng Opiat rất ít, chủ yếu là số đã nghiện nhiều năm. Tình trạng sử dụng các chất ma tuý dạng tổng hợp, nhất là ma tuý dạng “đá” trong thanh, thiếu niên tại các địa bàn trọng điểm của tỉnh có xu hướng tăng, đặc biệt là sử dụng ma tuý tổng hợp có biểu hiện mất kiểm soát hành vi (ngáo đá), tiềm ẩn phát sinh vụ việc nghiêm trọng khiến công tác quản lý, xử lý gặp nhiều khó khăn.

Người nghiện ma tuý tham gia điều trị nghiện các chất dạng Opiat bằng chất thay thế Methadone tại cơ sở điều trị Methadone Cẩm Phả.

Trên địa bàn tỉnh cũng đang tiếp tục duy trì và tổ chức hoạt động 10 câu lạc bộ sau cai nghiện, 6 điểm tư vấn, hỗ trợ người nghiện ma tuý tại cộng đồng, mô hình CLB “Hỗ trợ người sau cai nghiện ma tuý tái hoà nhập cộng đồng”. 6 tháng đầu năm 2017, các câu lạc bộ đã tổ chức hàng chục buổi sinh hoạt nhóm, toạ đàm, tuyên truyền phổ biến pháp luật về phòng, chống HIV/AIDS, ma tuý, mại dâm; các kỹ năng phòng tái nghiện, xây dựng cuộc sống gia đình, giúp đỡ người cai nghiện tham gia sinh hoạt với gần 1.000 lượt người tham dự. Mặc dù đã có những kết quả bước đầu, song nhìn chung hiệu quả của công tác cai nghiện, quản lý đối tượng tại cộng đồng chưa thực sự hiệu quả. Nguyên nhân chủ yếu do người nghiện và gia đình người nghiện ma tuý không tự nguyện khai báo, đăng ký cai nghiện tự nguyện. Điều kiện cơ sở vật chất, nhân sự, kinh phí, chế độ, chính sách cho công tác cai nghiện tại cộng đồng hạn hẹp. Hiện người nghiện ma tuý đi cai nghiện tự nguyện, cai nghiện bắt buộc tập trung tại cơ sở cai nghiện ma tuý thì được hỗ trợ toàn bộ kinh phí, trong khi cai nghiện tại cộng đồng không được hỗ trợ (trừ đối tượng thuộc hộ nghèo, gia đình chính sách, đối tượng bảo trợ xã hội). Đặc biệt là việc cắt cơn, giải độc cho người nghiện ma tuý tại trạm y tế xã, phường vượt quá khả năng và mang tính rủi ro cao. Bởi vì khi người nghiện lên cơn sẽ có những hành vi quá khích, có khả năng gây nguy hiểm đến người xung quanh. Trong quá trình cai nghiện tại gia đình, cộng đồng, người nghiện có khả năng gặp gỡ, tiếp xúc với các đối tượng xấu, nếu không được quản lý, giám sát chặt chẽ từ phía gia đình và địa phương sẽ rất khó cai thành công.

Để nâng cao hiệu quả cai nghiện ma tuý tại cộng đồng, theo ông Lê Minh Sơn, Phó Giám đốc Sở LĐ-TB&XH, Giám đốc Cơ sở cai nghiện ma tuý Quảng Ninh, cần triển khai đồng bộ các giải pháp phòng, chống ma tuý trên cả ba lĩnh vực: Giảm cung, giảm cầu, giảm hại. Trong đó, cộng đồng trước hết tập trung làm tốt công tác quản lý đối tượng sau cai nghiện, hỗ trợ, giúp đỡ họ có việc làm, tái hoà nhập cộng đồng. Trên thực tế, quản lý, hỗ trợ sau cai nghiện ma tuý được địa phương nào thực hiện tốt thì hiệu quả rõ rệt. Đơn cử như TP Cẩm Phả, hiện thành phố đang duy trì mô hình điểm tư vấn, chăm sóc, hỗ trợ điều trị nghiện và tái hoà nhập cộng đồng tại phường Cẩm Sơn, Cửa Ông. Duy trì CLB quản lý sau cai tại phường Cẩm Đông, Cẩm Tây, Cẩm Thạch, mỗi CLB có 22 thành viên. Điển hình như CLB “Thân thiện” tại phường Cẩm Đông có 18 người sau cai nghiện đã có việc làm, thu nhập ổn định. Hay CLB “Bạn giúp bạn” phường Cẩm Tây đã được UBND phường và 1 doanh nghiệp hỗ trợ máy sản xuất đá viên sạch phân phối trên địa bàn thành phố. Sự quan tâm, hỗ trợ của các cấp, ngành, cộng đồng xã hội đối với người nghiện ma tuý là rất quan trọng. Qua đó, giúp họ xoá bỏ mặc cảm, phòng, chống tái nghiện ma tuý.

Do đó, thời gian tới, các ngành chức năng của tỉnh cần sớm rà soát, nghiên cứu đề xuất các biện pháp, giải pháp phù hợp nâng cao chất lượng những điểm tư vấn, hỗ trợ cai nghiện tại cộng đồng, mô hình CLB quản lý sau cai tại các địa phương để từng bước giảm dần cai nghiện tập trung theo đúng tinh thần chỉ đạo của Chính phủ. Bên cạnh đó, củng cố nguồn nhân lực và nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ, tình nguyện viên ở cơ sở, điểm tư vấn và điều trị nghiện ma tuý để tổ chức tốt các dịch vụ cho người nghiện. Đặc biệt là rất cần có những chính sách hỗ trợ sau cai nghiện ma tuý phù hợp với đối tượng nghiện ma tuý để họ có việc làm, thu nhập ổn định, từ đó không tái nghiện.

Phương Thúy