Địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống lịch sử ở Đông Triều

TX Đông Triều đã đầu tư xây dựng cạnh chùa Bắc Mã một nhà trưng bày các hiện vật, di vật quý về quá trình hình thành và phát triển của chiến khu Trần Hưng Đạo. Nhà trưng bày như một bảo tàng lịch sử cách mạng, một địa chỉ đỏ để đông đảo thế hệ cán bộ, đảng viên và nhân dân thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn.

Địa điểm lịch sử Trung tâm Chiến khu Đông Triều - chùa Bắc Mã là căn cứ lãnh đạo Chiến khu. Ông Nguyễn Khắc Dũng, Phó Chủ tịch UBND TX Đông Triều cho biết: Thời đó, chùa Bắc Mã là một ngôi chùa lớn, có uy tín trong vùng là nơi sư cụ Võ Giác Thuyên thường xuyên tiếp đón những cán bộ cách mạng mang danh nhà sư để dễ bề hoạt động.

Nhà lưu niệm Chiến khu Đông Triều.

Chùa Bắc Mã là một tổng thể không gian kiến trúc quy mô được xây dựng trong một khuôn viên có diện tích tới ba mẫu đất. Theo các văn bia, văn tự còn lưu giữ cho thấy lịch sử chùa Bắc Mã trên dưới 600 năm và đã qua nhiều lần trùng tu tôn tạo.

Nghệ thuật chạm khắc trên đá ở chùa Bắc Mã được thể hiện khá tinh xảo ở các hiện vật còn lại (bia đá, con rồng, tháp…) thể hiện tinh hoa nghệ thuật điêu khắc thời Trần, Hậu Lê, Nguyễn. Chạm khắc đá thể hiện nét điêu khắc thời Trần qua tượng con rồng được đặt ở bậc lên xuống, còn lại. Điêu khắc đá thời Hậu Lê được thể hiện rõ ở các bia đá với hình hai con rồng chầu mặt nhật. 

Một số di vật bằng đá của chùa Bắc Mã xưa lưu giữ lại được.

Địa điểm lịch sử trung tâm Chiến khu Đông Triều đã được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích lịch sử cấp Quốc gia theo Quyết định số 2379/QĐ-BT, ngày 5/9/1994. Phát huy giá trị di tích, Đông Triều đã triển khai dự án Tu bổ, tôn tạo di tích địa điểm lịch sử Trung tâm Chiến khu Đông Triều- chùa Bắc Mã, các hạng mục công trình trong giai đoạn 1 được phê duyệt theo quyết định số 2348/QĐUBND ngày 09/8/2010 của UBND tỉnh.

Các hạng mục đã được đưa vào sử dụng gồm: Tam quan, gác chuông, nhà tổ, nhà tăng - nhà khách, nhà bếp, am hóa vàng, nhà kho, nhà vệ sinh. Cùng với đó là hạng mục Nhà lưu niệm (trưng bày) được bổ sung theo Quyết định số 2757/QĐ-UBND ngày 25/8/2016 của UBND tỉnh cũng đã hoàn thành đưa vào sử dụng và phát huy hiệu quả.

Đại biểu cắt băng khánh thành công trình tại nghi môn.

Mặc dù chùa Bắc Mã được quan tâm đầu tư song do chưa có quy hoạch tổng thể và nguồn lực có hạn nên chưa đồng bộ, có hạng mục đã bị xuống cấp chưa phát huy hết giá trị vốn có. Vì vậy dự án tu bổ tôn tạo di tích Địa điểm lịch sử Trung tâm Chiến khu Đông Triều - chùa Bắc Mã, xã Bình Dương giai đoạn 2 được UBND tỉnh phê duyệt với mức đầu tư 37,6 tỷ đồng đã đáp ứng được lòng mong mỏi đó.

Dự án gồm khu đình Bắc Mã, khu nhà lưu niệm và nhà ban quản lý. Khu đình Bắc Mã gồm có tứ trụ (nghi môn), đại đình, nhà tả vu hữu vu. Tứ trụ được phục hồi tôn tạo theo lối kiến trúc truyền thống gồm 4 trụ tạo thành cổng chính trên đỉnh có trang trí lồng đèn, đắp hoa văn tứ linh. 

Đại đình được phục hồi và tôn tạo trên nền mõng cũ của công trình. Đại đình gồm có tiền đường, ống muống, hậu cung. Công trình có diện tích xây dựng 209,6m2, nền lát gạch bát, mái lợp ngói mũi hài màu nâu đỏ, bậc tam cấp bằng đá xanh, cửa đi cửa sổ bằng gỗ lim.

Nhà tả vu và hữu vu thiết kế đơn giản gồm 3 gian có diện tích xây dựng 50,9m2 nền lát gạch, mái lợp ngói mũi hài màu nâu đỏ, bậc tam cấp bằng đá xanh, cửa làm bằng gỗ lim. Khu nhà lưu niệm được bổ sung nội thất, bổ sung hiện vật phục vụ công tác trưng bày.

Nhà Ban Quản lý được xây mới tổng diện tích 72m2 nền lát gạch bát, mái lợp ngói mũi hài màu nâu đỏ, bậc tam cấp bằng đá xanh, cửa đi cửa sổ cũng làm bằng gỗ lim. Cùng với đó còn có cổng phụ, hệ thống nhà để xe, tường bao, sân, nhà đón tiếp, sân lễ hội, đường nội bộ, hạ tầng điện nước, cấp thoát nước.

Giáo viên và học sinh xã Bình Dương tham quan không gian trưng bày các hiện vật về Chiến khu Đông Triều.

Ông Dũng cho biết thêm: Trong quá trình đầu tư tôn tạo di tích, toàn bộ các hộ dân có đất bị thu hồi đều tự nguyện nhận tiền đền bù, tháo dỡ vật kiến trúc nhanh chóng bàn giao mặt bằng cho nhà thầu thi công. Do đó công trình đã được thi công và hoàn thành đúng theo kế hoạch đề ra.

Điều đặc biệt có ý nghĩa là công trình đã hoàn thiện đúng dịp kỷ niệm ngày thành lập Chiến khu Đông Triều vào ngày 8/6. Khi đi vào sử dụng công trình sẽ góp phần quan trọng trong việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử cách mạng của di tích; giáo dục truyền thống lịch sử của nhân dân các dân tộc Quảng Ninh.

Chị Nguyễn Thị Châu Ngọc, du khách đến từ Hải Phòng là cháu nội của tướng Nguyễn Bình, xúc động chia sẻ: Tôi rất xúc động khi đến Bắc Mã lại thấy được một khu lưu niệm trang trọng về Chiến khu Đông Triều trong đó có những hình ảnh hiện vật của ông nội tôi, người lãnh đạo Chiến khu. Tôi sẽ thường xuyên đưa con cháu của mình quay lại địa điểm này để kể cho lớp trẻ những câu chuyện lịch sử về cha ông chúng tôi đã tham gia cách mạng như thế nào.

Huỳnh Đăng

[links()]