Đừng để "địa chỉ vàng" kết nối OCOP chết yểu

Các trung tâm, điểm bán hàng và giới thiệu sản phẩm OCOP đang là “địa chỉ vàng” kết nối, quảng bá thương hiệu và tiêu thụ sản phẩm cho các địa phương. Tuy nhiên, sau một thời gian đi vào hoạt động, không ít trung tâm OCOP đã phải đóng cửa hoặc duy trì mang tính cầm chừng...

[links()]

Đa phần hoạt động cầm chừng, chờ giải thể

Cuối năm 2013, tỉnh Quảng Ninh bắt đầu triển khai chương trình “Mỗi xã, phường một sản phẩm” (OCOP) tới 168 xã, phường toàn tỉnh. Mô hình này được coi là bước đột phá mới trong việc hỗ trợ thúc đẩy các hộ dân chuyển đổi tư duy sản xuất nông nghiệp manh mún, nhỏ lẻ sang quy mô hàng hóa tập trung. Chỉ sau gần 5 năm triển khai chương trình OCOP, đến nay nhiều sản phẩm đã xây dựng thương hiệu thành công mang tính đặc trưng từng vùng miền, tạo ra sản phẩm hàng hóa nông nghiệp phong phú, đa dạng. Đặc biệt, chương trình OCOP còn giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động khu vực nông thôn, qua đó nâng cao thu nhập, xóa đói giảm nghèo bền vững cho nhiều hộ dân.

Điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP tại trạm dừng nghỉ Quảng Ninh GATE TX Đông Triều trung bình mỗi ngày thu hút được hơn 1.000 lượt khách vào tham quan, mua sắm.

Cùng với sự phát triển sản phẩm, chuỗi các trung tâm, điểm bán và giới thiệu sản phẩm OCOP đã dần được đưa vào hoạt động tại các địa phương nhằm kết nối tiêu thụ sản phẩm, đáp ứng kênh phân phối thị trường. Đến nay, toàn tỉnh đã phát triển được 339 sản phẩm với 29 trung tâm, điểm bán hàng và giới thiệu sản phẩm OCOP, phủ sóng tại 13/14 huyện, thị (huyện Vân Đồn chưa có).

Dù mới đi vào hoạt động gần 1 năm nay, nhưng điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP (rộng hơn 3.000m2) nằm trong quần thể trạm dừng nghỉ Quảng Ninh GATE TX Đông Triều đang trở thành mô hình mẫu trong quảng bá, tiêu thụ sản phẩm OCOP của tỉnh đến với khách hàng. Hiện điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP này đang bày bán hơn 100 sản phẩm OCOP của 14 địa phương trong tỉnh.

Từ không gian bố trí, cách sắp xếp gian hàng, sản phẩm OCOP đến cách nhân viên bán hàng tiếp thị đều được doanh nghiệp đầu tư một cách khá chuyên nghiệp. Đây là lý do khiến sức hút lượng khách du lịch vào đây tham quan, mua sắm tăng lên mỗi ngày. Trung bình mỗi tháng, điểm này thu hút hơn 30.000 lượt khách với doanh thu bán hàng hơn 2 tỷ đồng.

Tuy nhiên, đây cũng chỉ là trường hợp hy hữu bởi hiện nay không ít những trung tâm OCOP chỉ sau một thời gian ngắn đi vào hoạt động đã gặp phải khó khăn, vướng mắc. Điển hình như: Trung tâm OCOP Ba Chẽ, nằm ở vị trí đắc địa ngay trung tâm huyện, thế nhưng chỉ sau hơn 2 năm đi vào hoạt động, Trung tâm đang rơi vào tình trạng hụt hơi khi phải hoạt động cầm cự qua ngày. Được biết trung tâm này được huyện đầu tư hơn 830 triệu đồng, rộng hơn 250m2.

Do tiêu thụ sản phẩm chậm nên Trung tâm OCOP huyện Ba Chẽ đang gặp nhiều khó khăn trong việc duy trì hoạt động.

Theo ông Ngô Văn Sơn, đại diện quản lý Trung tâm OCOP huyện Ba Chẽ, hiện nay sức tiêu thụ một số mặt hàng thực phẩm OCOP bày bán tại đây rất chậm. Trong khi đó, những mặt hàng thực phẩm như: Hàu, mực (hải sản)... có hạn sử dụng ngắn ngày, rất dễ ảnh hưởng đến quá trình bảo quản, tiêu thụ sản phẩm. Từ chỗ trưng bày, bán hơn 50 sản phẩm OCOP nhưng do tiêu thụ chậm nên hiện trung tâm thu hẹp lại còn gần 30 sản phẩm. Đầu ra đã khó, đầu vào cũng tương tự. Nhiều sản phẩm OCOP tại địa phương phụ thuộc hoàn toàn vào tính thời vụ, khi khách hàng cần lại không đáp ứng đủ.

“Trung bình 1 tháng, doanh thu bán hàng tại trung tâm chỉ được 20-30 triệu đồng. Doanh thu thấp, lợi nhuận may ra đủ chi trả tiền điện, nước, thuê nhân viên bán hàng. Để duy trì hoạt động một số trung tâm, cửa hàng chuyên bán sản phẩm OCOP đã phải nhập thêm các mặt hàng khác vào kinh doanh, buôn bán. Tuy nhiên nếu làm như vậy chức năng kênh bán hàng OCOP sẽ bị nhiều người lầm tưởng là cửa hàng đại lý tổng hợp” - ông Sơn chia sẻ.

Không riêng gì Ba Chẽ mà một số trung tâm OCOP ở Quảng Yên, Hoành Bồ cũng trong tình trạng như vậy. Các trung tâm này đều có lượng khách đến tham quan ít; các tour, tuyến du lịch chưa được kết nối với những điểm bán hàng OCOP. Sản phẩm bày bán tại trung tâm, cửa hàng OCOP còn mang tính thời vụ. Quy mô sản xuất nhỏ lẻ, chưa đáp ứng được số lượng cung cấp cho thị trường thường xuyên. Đặc biệt giá cả một vài sản phẩm còn quá cao như trà hoa vàng khô 15 triệu đồng/kg, ba kích tím khô 1,8 triệu đồng/kg... nên đối tượng tiêu dùng còn hạn chế. Đây cũng là lý do khiến các trung tâm OCOP tại một số địa phương không thể phát triển được.

Trung tâm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP Quảng Yên mỗi ngày chỉ có lác đác vài khách hàng vào mua sắm.

Cần định hướng chiến lược

Mặc dù hiện nay toàn tỉnh đã phát triển được 29 trung tâm, điểm bán hàng và giới thiệu sản phẩm OCOP nhưng xu hướng các điểm đang bị thu hẹp lại. Riêng 6 tháng đầu năm 2018 đã có 3 cửa hàng bán sản phẩm OCOP phải đóng cửa và 1 cửa hàng đang làm thủ tục xin dừng hoạt động. Bên cạnh đó, theo thống kê sơ bộ của Sở Công Thương, trong số 29 trung tâm, điểm bán hàng và giới thiệu sản phẩm OCOP hiện có tới hơn 1/3 đang hoạt động cầm chừng và đứng trước nguy cơ tạm dừng hoạt động do hiệu quả kinh doanh thấp. Thách thức đang đặt ra câu hỏi tìm hướng đi nào giúp các trung tâm, điểm bán và giới thiệu sản phẩm OCOP trụ được trong cơ chế cạnh tranh thị trường hiện nay?

Ông Đoàn Văn Hạnh, Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ - Kỹ thuật Nông nghiệp TX Quảng Yên (đơn vị được giao quản lý Trung tâm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP Quảng Yên) cho biết: Hiện trung tâm đang gặp rất nhiều khó khăn ở khâu tiêu thụ sản phẩm. Theo tôi, thời gian tới để các trung tâm duy trì hoạt động hiệu quả, tỉnh cần phải có chính sách hỗ trợ kinh phí đặc thù. Đồng thời, trước sự cạnh tranh khốc liệt của các mặt hàng trên thị trường, cần tiếp tục hỗ trợ các cơ sở sản xuất xây dựng thương hiệu, nâng cao chất lượng mẫu mã, bao bì sản phẩm OCOP ngày càng đáp ứng nhu cầu thị trường.

Còn theo ông Ngô Văn Sơn, đại diện quản lý Trung tâm OCOP huyện Ba Chẽ: Thực tế, tính liên kết giữa đơn vị sản xuất sản phẩm OCOP với kênh tiêu thụ (trung tâm OCOP) vẫn chưa được chặt chẽ. Cần thường xuyên tổ chức đối thoại trực tiếp giữa cơ sở sản xuất với các trung tâm để cùng chia sẻ kinh nghiệm, cách quản lý kinh doanh, phát triển thị trường, qua đó tháo gỡ khó khăn, giúp các kênh bán hàng OCOP phủ sóng hiệu quả cả trong và ngoài tỉnh.

Để tháo gỡ những “nút thắt” của các trung tâm OCOP hiện nay, Sở Công Thương đang xin ý kiến tham gia của các sở, ngành, địa phương vào dự thảo quy định về quản lý trung tâm, cửa hàng, điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP trên địa bàn tỉnh. Trong đó, dự thảo dự kiến sẽ xây dựng tiêu chuẩn trung tâm, cửa hàng, điểm giới thiệu và bán sản phẩm; cách thức quản lý hoạt động; hỗ trợ, xử lý vi phạm... Đây sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng giúp trung tâm, điểm bán và giới thiệu sản phẩm OCOP trên địa bàn tỉnh có hướng đi phát triển chiến lược.

Phạm Tăng