EU thông qua luật cứu thiên nhiên

Với Luật Phục hồi thiên nhiên mới được thông qua, các thành viên Liên minh châu Âu (EU) sẽ phải tuân thủ những ràng buộc pháp lý trong việc khôi phục các hệ sinh thái đất và biển đang bị suy thoái.

Sau nhiều tranh cãi, bế tắc và các cuộc biểu tình rầm rộ của nông dân, EU cuối cùng đã thông qua được đạo luật đầu tiên với những mục tiêu, nghĩa vụ ràng buộc về pháp lý để không chỉ bảo tồn mà còn hồi sinh môi trường sống tự nhiên và bảo vệ đa dạng sinh học. Luật Phục hồi thiên nhiên được coi là một trong những chính sách môi trường lớn nhất của EU.

Áo đổi ý phút chót

Đạo luật được thông qua ngày 17-6 với 20/27 nước thành viên EU đồng ý, đạt 2/3 số phiếu ủng hộ cần thiết, nhờ hành động táo bạo của Bộ trưởng Môi trường Áo Leonore Gewessler.

"Tôi biết mình sẽ bị phản đối tại Áo nhưng tôi tin đây là lúc để thông qua đạo luật này", Hãng tin Reuters dẫn lời bà Gewessler sau khi quyết định đi ngược lại với liên minh cầm quyền tại Áo để bỏ lá phiếu quyết định. Trong cuộc bỏ phiếu, Phần Lan, Hungary, Ý, Hà Lan, Ba Lan và Thụy Điển đã bỏ phiếu chống trong khi Bỉ bỏ phiếu trắng.

Động thái của bộ trưởng Áo đã khiến Thủ tướng Karl Nehammer tức giận, và chính quyền Áo tuyên bố lá phiếu của bà Gewessler là vi hiến. Tuy nhiên Bỉ, nước giữ chức chủ tịch luân phiên EU, cho biết mâu thuẫn trong Chính phủ Áo sẽ không ảnh hưởng đến tính hợp pháp của cuộc bỏ phiếu.

Đạo luật này được Ủy ban châu Âu đề xuất vào tháng 6-2022 nhằm khôi phục ít nhất 20% diện tích đất và biển của EU vào năm 2030 và tất cả các hệ sinh thái bị suy thoái vào năm 2050, trong bối cảnh 81% môi trường tự nhiên của châu Âu đang ở tình trạng không tốt.

Luật đặc biệt tập trung vào những nơi có tiềm năng thu giữ và lưu trữ carbon cao nhất, bao gồm khôi phục các vùng đất ngập nước, sông, rừng, đồng cỏ, hệ sinh thái đô thị và biển cùng các loài sống ở đó.

Mục tiêu của luật là tăng cường đa dạng sinh học, sử dụng sức mạnh thiên nhiên để làm sạch nước và không khí, cải thiện an ninh lương thực, ngăn ngừa và giảm thiểu tác động của thiên tai.

Chính sách này cũng hy vọng giúp châu Âu đáp ứng cam kết của Thỏa thuận Paris nhằm hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5°C.

Thắng lợi cho tự nhiên

Tuy nhiên đạo luật gây nhiều tranh cãi trong giới lãnh đạo, nông thôn lẫn chuyên gia châu Âu. Các đảng bảo thủ châu Âu tìm cách cản trở vì cho rằng đạo luật sẽ đe dọa sinh kế của nông dân, làm giảm sản lượng lương thực, gây gián đoạn chuỗi cung ứng và đẩy giá lương thực lên.

Trong nhiều tháng, nông dân châu Âu lái máy cày đi biểu tình vì bị siết các quy định bảo vệ môi trường trong lúc nông nghiệp đang điêu đứng vì biến đổi khí hậu và không được hỗ trợ để chuyển đổi.

Các quốc gia bao gồm Hà Lan đã bày tỏ lo ngại chính sách này sẽ làm chậm việc mở rộng các trang trại gió và những hoạt động kinh tế khác. Trong khi đó, Ba Lan cho rằng chính sách này thiếu kế hoạch về tài trợ cho hoạt động bảo vệ thiên nhiên.

Tuy nhiên, các tổ chức vì môi trường ca ngợi việc thông qua đạo luật là "thắng lợi to lớn cho tự nhiên và công dân châu Âu". Chuyên gia Noor Yafai của Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên gọi đây là "một ngày quan trọng đối với thiên nhiên", sẽ khơi nguồn đầu tư đáng kể vào thiên nhiên và đa dạng sinh học trong cả khu vực công và tư.

"Đây là thời điểm quyết định trong cuộc chiến khôi phục các khu rừng đang bị đe dọa ở châu Âu... vốn đang bị tấn công từ nhiều hướng khác nhau, bao gồm khai thác gỗ, nhu cầu về năng lượng sinh học, cháy rừng và sâu bệnh", nhà vận động Siim Kuresoo của Tổ chức phi chính phủ Fern nói trên tờ Euro News.

Theo ông Kuresoo, đạo luật đặt ra cơ chế quan trọng để hướng các nguồn lực và năng lượng cần thiết vào việc khôi phục thiên nhiên trên khắp châu Âu.

Đạo luật có ý nghĩa như thế nào với châu Âu?

Theo luật mới, các nước EU sẽ ưu tiên khôi phục những khu thuộc mạng lưới Natura 2000, bảo tồn các loài và môi trường sống có giá trị và bị đe dọa nhất ở châu Âu. Họ cũng phải nỗ lực ngăn chặn sự suy thoái của các khu vực đã được phục hồi và những khu vực có môi trường sống quan trọng như đất than bùn và lòng san hô.

Các quần thể côn trùng thụ phấn đang suy giảm ở châu Âu, một số loài bướm và chim sẽ được khôi phục. Nó sẽ giúp châu Âu có thêm khoảng 3 tỉ cây trồng mới vào năm 2030 và người dân được đảm bảo không gian xanh đô thị.

Ngoài ra, các rào cản nhân tạo sẽ được dỡ bỏ khỏi các con sông để tăng khả năng kết nối nguồn nước, với mục tiêu khôi phục 25.000km sông trở về trạng thái chảy tự do vào cuối thập niên này.

Tuy nhiên một số ý kiến cho rằng đạo luật dường như đã "yếu" đi sau các thảo luận, như không đặt ra trách nhiệm thực thi ở những khu vực tự nhiên hoặc cho phép tạm ngừng các mục tiêu nếu ảnh hưởng nghiêm trọng diện tích đất cần thiết để sản xuất đủ lương thực cho EU.