Du lịch Hoành Bồ - tại sao không?

Nằm ngay cạnh các trung tâm du lịch lớn, đêm ngày nhộn nhịp hoạt động đưa đón du khách, nhưng xem ra hoạt động du lịch ở Hoành Bồ vẫn cứ “bình chân như vại”... Vì sao vậy?

Hoành Bồ là huyện rộng nhất tỉnh Quảng Ninh. Diện tích đất đai tự nhiên của huyện tới 90.229ha. Dân số trong huyện có khoảng trên 60 nghìn người, với các dân tộc Dao, Kinh, Tày, Sán Dìu và Hoa đang cùng chung sống tại 1 thị trấn và 12 xã trong huyện. Đây là một trong những thuận lợi của Hoành Bồ so với những nơi đang tiến hành các hoạt động du lịch, phải chống chọi với điều kiện đất chật, người đông.

Và đặc biệt nhất, Hoành Bồ ở vị trí rất đắc địa. Một phía Hoành Bồ giáp với TP Hạ Long, trung tâm du lịch lớn của tỉnh và quốc gia; một phía, giáp với TP Uông Bí và TX Quảng Yên đang nhộn nhịp dòng du khách đến chiêm bái Yên Tử, nơi khí thiêng của non sông hội tụ và Bãi cọc Bạch Đằng, ghi dấu chiến công oai hùng của tổ tiên xưa. Phía bên kia, Hoành Bồ giáp với huyện Sơn Động (tỉnh Bắc Giang), nơi cũng đang sôi nổi triển khai các hoạt động du lịch. Bờ biển giáp Vịnh Hạ Long của huyện dài tới 30km. Không chỉ có biển, Hoành Bồ còn có diện tích rừng và đất rừng đứng hàng đầu ở Quảng Ninh, chiếm trên 75% đất đai tự nhiên toàn huyện.

Làng hoa Hoành Bồ có thể trở thành những điểm đến tham quan hấp dẫn cho du khách.

Trên đất vùng đất rừng của huyện, từ năm 1976 đã hình thành nên hồ chứa nước Yên Lập với diện tích 17.000ha, dung tích chứa tới trên 120 triệu m3 nước và là hồ chứa nước lớn nhất tỉnh Quảng Ninh. Khu vực Đồng Sơn của Hoành Bồ được công nhận và ghi danh là Khu Bảo tồn thiên nhiên thế giới. Gần đây, tại Hoành Bồ còn được xây dựng thêm hồ Cao Vân, dung tích 10 triệu m3 nước ở xã Hoà Bình. Những hồ chứa nước lớn này đã và đang mang sứ mệnh cung cấp nước để sản xuất và sinh hoạt của các đô thị Hạ Long, Cẩm Phả, Quảng Yên và Uông Bí, thậm chí còn cho một số đảo ở vùng biển Vân Đồn. Trên núi rừng của huyện Hoành Bồ có nhiều hang động đẹp. Đặc biệt huyện Hoành Bồ là địa phương có nhiều đèo (có lẽ là nhiều nhất tỉnh Quảng Ninh), như đèo Hạ Mi, đèo Mo, đèo Chũ, đèo Kênh, đèo Bút, đèo San… Đặc điểm chung nhất là các con đèo này là đều có sự uốn lượn, vươn lên đến độ cao trung bình 700m so với mực thuỷ bình. Hoành Bồ là một địa phương có cả hệ thống giao thông đường thuỷ và đường bộ. Với đường thuỷ, huyện có thể tổ chức các hoạt động giao thông đến các xã, như Hoà Bình, Thống Nhất, Vũ Oai và thị trấn Trới, trung tâm huyện. Theo tuyến đường bộ (đường 279) dài 40km, Hoành Bồ nối liền với Sơn Động (Bắc Giang). Hệ thống đường giao thông liên xã, liên thôn bản trong huyện đã khá hoàn chỉnh, xe ô tô có thể đến được hầu hết các xã trong huyện. Tuy là địa bàn rộng, nhiều nơi dân cư thưa thớt, nhưng gần như 100% các thôn, bản của huyện đã được sử dụng điện lưới quốc gia…

Cùng với tài nguyên thiên nhiên, Hoành Bồ còn có trầm tích văn hoá đa tầng đang đợi được “đánh thức”. Dấu vết của người Việt cổ thời kỳ đồ đá, đã từng cư trú trên dải đất này còn in nét tại các hang động Đồng Đặng, Hà Lùng, hang Dơi. Cạnh đó là dấu vết của người Việt cổ, niên đại được xác định từ thời đồ đá mới, tính ra đã trên dưới 10 nghìn năm. Bến Gạo Rang (ở xã Thống Nhất) được xem là bến thuyền của quân sĩ do Thái uý Lý Thường Kiệt chỉ huy, trên đường đi đánh giặc Tống xâm lược (đầu thế kỷ XI) đã neo đậu, nhận lương ăn (gạo rang). Sau này, Phó tướng Tổng quản Trần Khánh Dư cũng từng ẩn giấu quân ở đây, để bất ngờ xông ra tiêu diệt đội quân Nguyên Mông hung hãn, với hơn sáu trăm chiến thuyền chở đầy lương thảo, khí giới, khi chúng đến Lục Thuỷ (Cửa Lục), góp vào chiến thắng lẫy lừng của quân và dân Đại Việt năm 1288.

Một điều nữa cũng rất đáng nói, đó là Hoành Bồ - địa phương xưa kia có nhiều người đỗ đạt cao, được xếp vào hàng danh nhân đất nước. Ngoài ra còn có những di chỉ khảo cổ, những di vật được các nhà khảo cổ tìm thấy tại các di chỉ ở đây, qua phân tích khoa học đã đánh giá tương đồng với những hiện vật tìm được ở Thương cảng cổ Vân Đồn, cách nay ngót nghìn năm. Trong khu vực Làng Bang - Xích Thổ còn lưu dấu các thành trì, đường hào… Nhiều nhà khoa học dựa trên các cứ liệu và theo sử sách, cũng như dấu tích trên thực tế còn lại đã đi đến đoán định nơi đây chính là thủ phủ của trấn An Bang, Hải Đông (tỉnh Quảng Ninh ngày nay) trong các thời Lý, Trần, Lê... Một trong những minh chứng nữa được sử chép vào đầu thời Nguyễn, từ Làng Bang - Xích Thổ đã hình thành “đường thư”, với các trạm Vạn Yên, Quảng La (Hoành Bồ), qua đèo San sang Nam Mẫu (Uông Bí), đến Đông Triều và Chí Linh để về kinh thành Thăng Long. “Đường thư” ấy, sau này là cơ sở để làm nên đường Quốc lộ 18B - trục đường chính nối liền khu vực Đông Bắc với thủ đô Hà Nội. Đường 18A hiện nay đêm ngày nườm nượp xe cộ dựa trên cơ sở con đường đã có, mà chỉnh sửa, nắn bẻ, mở rộng, thêm các cầu cống, hoàn thiện thêm các bộ phận của đường mà thành.

Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, Hoành Bồ là căn cứ của cách mạng. Nhiều cơ quan của tỉnh đặt tại đây. Đơn vị vũ trang đầu tiên của tỉnh (đại đội Hồ Chí Minh) cũng đã ra đời trên đất Hoành Bồ. Nhiều cơ quan, đoàn thể của khu Hồng Quảng trước đây và của tỉnh Quảng Ninh trong thời kỳ chống chiến tranh phá hoại của Mỹ đã chọn Hoành Bồ làm nơi đặt trụ sở…

Một góc khu bảo tồn thiên nhiên Đồng Sơn - Kỳ Thượng (Hoành Bồ).

Có những “tài nguyên” phong phú như vậy, nhưng sao không “đánh thức” chúng dậy thành những sản phẩm du lịch? Đây là điều thật đáng tiếc! Trên thực tế, việc mở các tour du lịch sinh thái tại những vùng rừng cây gỗ quý, nhiều chim thú rừng, hay du lịch trải nghiệm tại các vườn rừng, vườn đồi quanh các hồ chứa nước rộng lớn trong huyện v.v. là hoàn toàn khả thi. Rồi du lịch nghỉ dưỡng tại các địa điểm hấp dẫn cạnh các hồ nước lớn hay du lịch mạo hiểm, khám phá với hệ thống đèo mà ở Quảng Ninh chỉ có Hoành Bồ mới có v.v. cũng là những sản phẩm du lịch độc đáo của địa phương. Ngoài ra, với 30km bờ biển, Hoành Bồ có hàng nghìn ha bãi triều rừng ngập mặn có thể mở những tuyến, điểm du lịch khám phá, đem lại sự hiểu biết về thiên nhiên biển Hoành Bồ và rộng ra là của vùng Đông Bắc cho du khách. Ấy là chưa kể, những sinh hoạt văn hoá của người Dao, cùng hội làng và các làng hoa v.v. có thể trở thành những điểm du lịch hấp dẫn…

Với rất nhiều tiềm năng như vậy, nhưng Hoành Bồ hiện vẫn là địa phương mà hoạt động dịch vụ du lịch còn quá khiêm tốn, nếu không nói là nhạt nhoà so với nhiều nơi trong tỉnh. Điều này rất cần được tỉnh và huyện xem xét, tìm ra giải pháp tốt nhất để phát triển, không thể để những tiềm năng thế mạnh về du lịch của mình mãi “ngủ yên”. Nếu Hoành Bồ sớm “đánh thức” được những tài nguyên du lịch, cả về tự nhiên, lẫn các tài nguyên nhân văn của huyện, không những làm cho không gian vùng trọng điểm du lịch Bãi Cháy - Hạ Long - Tuần Châu được mở rộng, mà còn tạo thêm các sản phẩm du lịch để thoả mãn nhu cầu của du khách.

Hà Văn Phàn (CTV)