Trải nghiệm sáng tạo cho học sinh

Nhiều năm qua, bên cạnh việc triển khai thực hiện tốt các nhiệm vụ giáo dục toàn diện, ngành Giáo dục còn quan tâm tổ chức những hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh các cấp. Đây được coi là chìa khóa thực hiện việc học đi đôi với hành, từ đó các em có cơ hội và điều kiện phát triển năng lực bản thân.

Học sinh Trường THCS Bãi Cháy tham gia hoạt động trải nghiệm khoa học cuối tuần tại Vườn ươm tài năng Talinpa, phường Tuần Châu, TP Hạ Long.

Cũng xuất phát từ thực tế đó, nhiều giải pháp trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo và dạy nghề đã được các tác giả đăng ký tham gia tại Cuộc thi Sáng tạo dịch vụ tỉnh Quảng Ninh lần thứ I. Đến nay, Cuộc thi đã thu hút được 13/90 ý tưởng, giải pháp trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo và dạy nghề. Tiêu biểu có thể kể đến  đề tài “Trải nghiệm khoa học cuối tuần cho học sinh tiểu học và THCS” của tác giả Phạm Tiến Dũng, công tác tại Phòng GD&ĐT TP Hạ Long. Tổ chức trải nghiệm khoa học cuối tuần là tạo ra một môi trường giáo dục vượt ra khỏi khuôn viên trường học về mặt không gian, đồng thời tạo cảm hứng cho học sinh khi được tiếp cận các phương pháp, nội dung và cách tổ chức dạy học mới.

Không gian được lựa chọn là một địa điểm tại địa phương đảm bảo việc di chuyển của học sinh thuận lợi và ít tốn kém nhất. Địa điểm lựa chọn cần có không gian hoạt động trong nhà và ngoài trời, tương đối biệt lập, sạch sẽ, an toàn, nếu có thể gắn với địa chỉ khoa học, văn hóa, danh lam, thắng cảnh thì sẽ làm tăng hiệu quả giáo dục. Tại giải pháp này, tác giả đã lựa chọn địa điểm là Vườn ươm tài năng Talinpa (biệt thự của giáo sư Ngô Bảo Châu), tại phường Tuần Châu, TP Hạ Long. Đối tượng chương trình hướng đến là học sinh từ lớp 3 đến lớp 9.

Trong một ngày trải nghiệm, các giáo viên hướng đến hỗ trợ học sinh những vấn đề như: Học sinh làm được gì trên cơ sở các kiến thức mà các em đã biết để từ đó hình thành các năng lực tự học; giải quyết vấn đề; sáng tạo; tự quản lý; giao tiếp; hợp tác; sử dụng CNTT… Nội dung trong mỗi hoạt động, dự án của học sinh là sự kết hợp giữa các môn khoa học: Khoa học - công nghệ - kĩ thuật và toán học (STEM). Dưới sự hỗ trợ, tư vấn của phòng GD&ĐT các địa phương có thể huy động một số giáo viên có kinh nghiệm, giáo viên trẻ có niềm say mê nghiên cứu, giảng dạy thuộc một số bộ môn như: Toán, tin học, hóa học, sinh học, công nghệ, tổng phụ trách đội để thành lập nên nhóm các giáo viên phụ trách các nội dung công việc khi triển khai.

Mô hình đã được triển khai thực nghiệm từ tháng 10/2017, đến thời điểm hiện tại đã tổ chức cho 103 học sinh tiểu học của Trường Tiểu học Mông Dương, TP Cẩm Phả; 414 học sinh của Trường THCS Bãi Cháy, TP Hạ Long; 40 học sinh giỏi của TP Quế Lâm, (Quảng Tây, Trung Quốc). Theo danh sách đăng ký, từ tháng 2-5/2018 sẽ có khoảng 1.500 học sinh tiểu học, THCS của TP Hạ Long, Cẩm Phả, Móng Cái và 200 học sinh của Quảng Tây, Trung Quốc tiếp tục tham gia trại trải nghiệm khoa học cuối tuần tại Tuần Châu, TP Hạ Long.

Học sinh được thực hành những kiến thức về khoa học.

Cô giáo Vũ Ánh Tuyết, Trường THPT Hòn Gai, mang tới Cuộc thi Sáng tạo dịch vụ tỉnh lần thứ I giải pháp “Thiết kế mô hình giáo dục trải nghiệm: Sử dụng ca dao, dân ca của dân chài trên Vịnh Hạ Long để giáo dục di sản văn hóa truyền thống cho học sinh THPT tỉnh Quảng Ninh”. Theo đó, học sinh được chủ động đi sưu tầm các tài liệu, bài viết, công trình nghiên cứu về ca dao, dân ca của dân chài trên Vịnh Hạ Long. Đồng thời tổ chức cho học sinh trải nghiệm thực tế, giao lưu văn nghệ với các cư dân làng chài tại thôn 8, phường Hà Phong, TP Hạ Long để cảm nhận được vẻ đẹp trong những lời ca dao khi đặt trong môi trường diễn xướng đặc trưng. Đặc biệt, điều quan trọng nhất mà giải pháp đề ra là hướng học sinh tham gia vào các hoạt động lan tỏa vẻ đẹp của loại hình văn hóa dân gian mang đậm yếu tố biển này, bồi đắp cho học sinh niềm tự hào trước nét đẹp văn hóa quê hương, ý thức giữ gìn các giá trị văn hóa truyền thống. Cụ thể, trên cơ sở những tài liệu đã có, cùng với giáo viên ngữ văn trong nhà trường giới thiệu về vẻ đẹp của ca dao, dân ca của dân chài trong các tiết học chính khóa hoặc cho học sinh tự thuyết trình trong giờ học chuyên sâu. Cùng với đó, nhà trường tổ chức chương trình ngoại khóa với chủ đề: Ca dao, dân ca dân chài – một nét văn hóa trong lòng Vịnh Hạ Long. Đây là lần đầu tiên việc dạy và học ca dao, dân ca dân chài trên Vịnh Hạ Long được tổ chức dưới dạng một hoạt động ngoại khóa trong trường phổ thông.

Cô giáo Vũ Ánh Tuyết khẳng định, giải pháp chúng tôi đưa ra là một mô hình giáo dục trải nghiệm mới, vì vậy hiệu quả mang lại không chỉ trang bị cho học sinh hiểu biết về ca dao, dân ca dân chài trên Vịnh Hạ Long, mà còn góp phần rèn luyện kỹ năng sống, giáo dục giá trị sống tốt đẹp cho học sinh.

Hy vọng rằng, các giải pháp này sẽ tiếp tục được phát triển nhân rộng nhằm góp phần thực hiện dạy học theo định hướng phát triển năng lực, tạo cơ hội cho học sinh phát huy khả năng sáng tạo, biết vận dụng những kiến thức đã học vào thực tế, đồng thời biết chia sẻ và quan tâm tới mọi người xung quanh.

Nguyễn Hoa