Kết quả khả quan, đáng khích lệ

Trong những năm gần đây, nhiều đề tài, dự án KH&CN được triển khai thực hiện trên địa bàn tỉnh đã và đang được ứng dụng và phát huy hiệu quả trong đời sống, góp phần không nhỏ nâng cao hiệu quả sản xuất, cải thiện đời sống nhân dân.

Sơ chế, đóng gói nấm kim châm tại Công ty TNHH Long Hải (TX Đông Triều), đơn vị thực hiện hiệu quả Dự án ứng dụng KH&CN xây dựng mô hình trồng, chế biến nấm ăn và nấm dược liệu tại tỉnh Quảng Ninh.

Nông nghiệp chiếm ưu thế

Theo thống kê, từ năm 2011 đến nay, toàn tỉnh đã triển khai 206 nhiệm vụ KH&CN với tổng kinh phí trên 516 tỷ đồng, trong đó ngân sách trung ương trên 28 tỷ đồng, ngân sách tỉnh trên 300 tỷ đồng, ngân sách cấp huyện trên 23 tỷ đồng, còn lại là vốn huy động của doanh nghiệp và hộ dân. Những nội dung và sản phẩm của các dự án, đề tài KH&CN rất đa dạng, từ thử nghiệm, cải tạo giống cây, con mới, cải tiến các sản phẩm, quy trình công nghệ mới trong các lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, y tế, giáo dục đến nghiên cứu, sưu tầm văn hoá các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh. Hầu hết các đề tài, dự án kết thúc được phổ biến nhân rộng hoặc ứng dụng vào thực tế đem lại hiệu quả, góp phần phát triển kinh tế - xã hội.

Nhiều nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp, toàn tỉnh đã triển khai 118/206 đề tài, dự án tập trung vào nghiên cứu sản xuất giống và thử nghiệm nuôi, trồng các giống cây, con có giá trị kinh tế, đồng thời nghiên cứu công nghệ bảo quản, chế biến sau thu hoạch để nâng cao giá trị sản phẩm. Đơn cử như Dự án "Ứng dụng KH&CN xây dựng mô hình trồng, chế biến nấm ăn và nấm dược liệu tại tỉnh Quảng Ninh" do Công ty TNHH Long Hải (TX Đông Triều) chủ trì đã tiếp nhận và làm chủ 18 quy trình kỹ thuật nhân giống nấm, nuôi trồng, sơ chế, chế biến và xử lý phế thải nấm thành phân hữu cơ. Công ty cũng hướng dẫn, cung cấp giống để mở rộng sản xuất các loại nấm cho các hộ cá nhân và chủ trang trại trên địa bàn tỉnh, đồng thời hỗ trợ bao tiêu sản phẩm. Nhiều đề tài, dự án khác trong nông nghiệp cũng đã góp phần xây dựng thương hiệu, nâng tầm giá trị các nông sản thế mạnh của tỉnh. Một số sản phẩm đã trở thành hàng hoá được thị trường đón nhận tích cực, giúp nông dân nâng cao thu nhập, như: Rau an toàn Quảng Yên, hoa Hoành Bồ, chè Đường Hoa, nếp cái hoa vàng và na dai Đông Triều, miến dong Bình Liêu, gà Tiên Yên…

Bên cạnh đó, trong lĩnh vực y tế, từ năm 2012, Sở Y tế đã triển khai Dự án "Ứng dụng KH&CN vào công tác hội chẩn, tư vấn, khám, chữa bệnh từ xa tại các cơ sở y tế trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh". Theo đó, Hội đồng KH&CN tỉnh thẩm định và UBND tỉnh phê duyệt dự án với 11 địa điểm được đầu tư điểm cầu trực tuyến. Tháng 4-2016, Sở Y tế tiếp tục lắp đặt và kết nối 10 điểm cầu trực tuyến tại phòng mổ các đơn vị trong dự án. Nhờ đó, nhiều ca bệnh khó được các thầy thuốc của các bệnh viện tuyến huyện thực hiện mổ thành công, dưới sự hướng dẫn trực tuyến của các bác sĩ có kinh nghiệm tuyến tỉnh và tuyến trung ương.

Nhiều đề tài, dự án thuộc các lĩnh vực khác được áp dụng cũng đã mang lại hiệu quả kinh tế cao, như: Nghiên cứu đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ hướng dẫn viên du lịch tại Quảng Ninh; Dự án đầu tư xây dựng các trạm quan trắc môi trường tự động cố định tại các khu vực nhạy cảm về môi trường trên địa bàn tỉnh; nghiên cứu ứng dụng quy trình thử nghiệm bộ sinh phẩm định lượng vi rút viêm gan B hỗ trợ xét nghiệm và tiên lượng lâm sàng cho bệnh nhân mắc bệnh viêm gan B mạn tính trên địa bàn tỉnh; ứng dụng KHCN sản xuất phân bón hữu cơ sinh học từ các phụ phẩm nông nghiệp và các nguồn hữu cơ khác tại Quảng Ninh; nghiên cứu, đề xuất một số giải pháp nhằm giảm thiểu hội chứng rối nhiễu tâm trí trẻ em Quảng Ninh v.v..

Nâng cao tính ứng dụng

Hầu hết các dự án, đề tài KH&CN được triển khai kể trên đều xuất phát từ những đề xuất, nhu cầu thực tế của đơn vị, địa phương nên mang tính ứng dụng cao. Tuy nhiên vẫn còn có tình trạng đề tài, dự án KH&CN ứng dụng vào thực tiễn còn chậm hoặc không thể ứng dụng. Nguyên nhân một phần là do việc phổ biến những kết quả của đề tài sau khi nghiệm thu chưa được rộng rãi. Mặt khác, trình độ dân trí vùng nông thôn miền núi, biên giới hải đảo còn hạn chế, do đó rất khó khăn cho việc triển khai cũng như duy trì nhân rộng các dự án về KH&CN; nhất là khi nguồn hỗ trợ ban đầu không còn nữa, người dân bỏ mô hình và trở lại với cách thức sản xuất cũ. Cùng với đó, mối liên kết giữa nhà khoa học - nhà quản lý - nhà doanh nghiệp - nhà nông chưa thật sự chặt chẽ; sự tác động của một số yếu tố khác như: Khả năng tài chính, nhu cầu nhân rộng, ứng dụng của địa phương, đơn vị...

Để các đề tài nghiên cứu khoa học, dự án KH&CN ngày càng được ứng dụng sâu rộng hơn vào đời sống, hiện nay, Sở KH&CN tập trung vào việc nâng cao chất lượng các đề tài, dự án KH&CN để nâng cao hiệu quả ứng dụng trong thực tiễn. Từ đó, khắc phục tình trạng chỉ lựa chọn đề tài dựa trên đề xuất của tổ chức, cá nhân và tiến tới xây dựng những đề tài khoa học phù hợp với tình hình thực tiễn tại địa phương. Cùng với đó, đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến thông tin khoa học để tạo chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và trách nhiệm của cấp uỷ, chính quyền, doanh nghiệp, cán bộ, đảng viên và nhân dân về sự cần thiết phải phát triển KH&CN. Rà soát, điều chỉnh các cơ chế, chính sách phát triển KH&CN phù hợp với giai đoạn hiện nay, nhất là các cơ chế hỗ trợ, phát triển doanh nghiệp khởi nghiệp. Củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy, cán bộ làm công tác KH&CN các cấp, đảm bảo mỗi địa phương cấp huyện có từ 1-2 cán bộ v.v..

Nguyễn Hoa