Móng Cái: Nóng chuyện khai thác cát trái phép

Thời gian gần đây, trên vùng biển Móng Cái thường xuyên xảy ra tình trạng hút cát trái phép. Chính quyền, các lực lượng chức năng đã vào cuộc xử lý nhưng tình trạng khai thác cát trái phép ngày một manh động, liều lĩnh hơn khiến người dân vô cùng bức xúc.

Chỉ cho chúng tôi bãi triều với những cồn cát nhỏ với những con lạch lớn hay vạt rừng ngập mặn xơ xác, trơ gốc dọc vùng biển thôn 1 và 2, xã Hải Tiến (Móng Cái), khi chúng tôi có mặt nơi đây ngày 26/4/2018, nhiều người dân xã Hải Tiến cho biết: Vùng này trước đây là bãi bồi, bãi khai thác con bông thùa (người dân gọi con giun biển) và hà của bà con trong vùng. Nhưng nay do hút cát quá nhiều, toàn khu vực tạo thành những lạch lớn, người dân không thể lội qua được, cũng chẳng còn cát cho các loài trú ngụ nên chẳng còn mà khai thác. Mà có đi chăng nữa cũng chẳng dám ra khai thác vì không biết bị sa chân xuống những hố do hút cát lúc nào chẳng biết nguy hiểm đến tính mạng. Nguồn mưu sinh của phần lớn bà con đang cạn kiệt. Không những thế, cũng theo người dân, thời gian gần đây các tàu hút cát trộm còn hút cát còn vào hút sát khu vực đê Hải Tiến chỉ cách khoảng 500m, nguy cơ sạt lở đê trong mùa mưa bão là rất cao.

Vùng bãi bồi thôn 1 và 2 xuất hiện nhiều lạch sâu do khai thác trái phép

Chúng tôi, đến gặp anh Vi Văn Quang, Trưởng thôn 1 xã Hải Tiến. Trên đường đưa chúng tôi đi thực địa anh cho biết: Tình trạng khai thác trộm cát khiến người dân chúng tôi rất bức xúc. Vùng biển Hải Tiến việc hút cát diễn ra thường xuyên, lợi dụng đêm tối các phương tiện ra hút cát, mỗi lần hút 5 - 7 tàu tập trung hút, tiếng máy rầm rầm cả đêm như công trường khai thác khiến người dân trong nhà cũng không ngủ nổi. Nhiều điểm khai thác chỉ quan sát bằng mắt thường bãi triều không còn, rừng ngập mặn đang bị thu hẹp hay diện tích nuôi trồng thủy sản của người dân bị đe dọa.

Nhiều vùng nuôi thủy sản ở xã Hải Tiến đang bị de dọa

Trong quá trình đi thực địa cùng người dân địa phương, xem những cồn cát trước đây giờ không còn mà trở thành lạch sâu, gần khu vực Bến tàu Dân Tiến, chúng tôi thấy có 7 phương tiện hút cát neo đậu tại vùng nước này. Trong vai người đi mua cát về nuôi tu hài ở đảo Vĩnh Thực, chúng tôi tiếp cận chủ tàu hút cát thì nhận được câu trả lời, các anh cứ liên hệ với chủ bến bãi bởi chúng tôi làm phải qua chủ bến bãi vì chủ bến bãi có quan hệ rộng nên bao được chứ ra hút riêng là bị xử lý ngay. Các anh cứ làm việc với chủ bến bãi, họ bật đèn xanh là chúng em làm ngay cho các anh.

Các phương tiện hút cát neo đậu tại vùng biển Hải Tiến, gần Bến tàu Dân Tiến. (Ảnh chụp ngày 26/4/2018)

Còn nhớ, ngày 9/4/2018, tại khu vực vùng biển thuộc thôn 1, xã Hải Đông (TP Móng Cái), Tổ tuần tra kiểm soát trên biển của Đồn Biên phòng Bắc Sơn đã phát hiện, bắt giữ 4 tàu vỏ xi măng, không biển kiểm soát đang bơm hút cát trái phép. Các đối tượng khai nhận nếu khai thác cát trái phép trót lọt, sẽ mang đi bán cho một người đàn ông tên là Chắn, 48 tuổi, trú tại phường Trần Phú (TP Móng Cái), với giá là 50.000 đồng/m3 để san lấp mặt bằng. Đây là lần đầu tiên các đối tượng ra khu vực biển thuộc thôn 1, xã Hải Đông, để khai thác cát trái phép.

Các đối tượng và phương tiện hút cát trái phép tại vùng biển xã Hải Đông bị CBCS Đồn BIên phòng Bắc Sơn bắt giữ ngày 9/4/2018.

Từ những thông tin của người dân TP Móng Cái, chúng tôi được biết, trong thời gian dài, đặc biệt là từ đầu năm 2018 đên nay, trên vùng biển Móng Cái tình trạng khai thác cát trái phép diễn ra liên tục. Hàng chục tàu công xuất lớn nhỏ, nhiều tàu được trọng tải lớn được cải hoán thêm máy bơm, vòi hút… quần thảo vùng biển. Trước thực trạng này, chính quyền cũng như các lực lượng chức năng đóng trên địa bàn cũng vào cuộc quyết liệt để xử lý, nhưng vẫn “nóng” tình trạng khai thác cát trái phép “cát tặc”. Chỉ trong tháng 4/2018, Đồn Biên phòng Bắc Sơn và chính quyền xã Hải Tiến đã bắt giữ 16 phương tiện khai thác cát trái phép và xử lý theo quy định.

Các bãi triều đang có nguy cơ mất dần do nạn hút cát trái phép trên biển

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng khai thác cát trái phép ngang nhiên và bất chấp sự vào cuộc của chính quyền là do lợi nhuận lớn từ cát lậu mang lại. Chỉ trong vòng vài tiếng đồng hồ, một chiếc tàu loại vừa, với công suất hút cát trung bình, có thể “móc” từ dưới biển lên hàng chục m3 cát. Chi phí dành cho 1m3 cát khi khai thác trái phép thấp, nhưng khi cập bến, bán đến tay người tiêu dùng có thể kiếm lời gấp 3-4 lần. Đầu tư ít, lợi nhuận cao nên những đối tượng khai thác cát trái phép rất manh động và liều lĩnh. Cát từ dưới biển được hút đổ trực tiếp vào khoang tàu vừa dễ dàng và nhanh chóng rút lui, cũng như chạy trốn nếu bị người dân và các cơ quan chức năng phát hiện.

Hiện nay, vùng biển các xã cũng như các đơn vị chức năng có nạn “cát tặc” đang gặp nhiều khó khăn về nhân lực để thực hiện nhiệm vụ phòng chống khai thác cát trái phép, kinh phí cho hoạt động này còn hạn chế. Khi lực lượng chức năng kiểm tra còn có nhiều đối tượng theo dõi, báo cho chủ tàu để dừng hút cát. Chế tài xử phạt ở cấp xã còn thấp, chưa đủ răn đe… Vậy làm thế nào để ngăn chặn có hiệu quả nạn “cát tặc” đang hoành hành trên Móng Cái, vẫn là bài toán nan giải. Các cấp chính quyền và ngành chức năng cần có giải pháp quyết liệt, chế tài xử phạt đủ mạnh và nhất là xử lý nghiêm minh nếu có việc bảo kê cho nạn khai thác cát “lộng hành”.

                                                                                                   Thái Cảnh