Nếp cái hoa vàng Đông Triều

Món ăn và đồ uống từ những “hạt ngọc của đất trời” ở làng quê Đông Triều là xôi, cơm nếp, cốm, các loại bánh và rượu nếp, đặc sản mang đậm hương vị dân dã của vùng đồng bằng Bắc Bộ. Đó là gạo nếp cái hoa vàng của Đông Triều đã ghi tên vào danh sách những sản vật nổi tiếng của Quảng Ninh.

Người tiêu dùng tham quan, mua gạo và bánh chưng làm bằng nếp cái hoa vàng Đông Triều tại Hội chợ OCOP Quảng Ninh 2017. Ảnh: Trần Minh

Gạo nếp cái hoa vàng là giống lúa cổ truyền quý được người dân Đông Triều sản xuất từ nhiều năm nay. Gạo có chất lượng thơm ngon, bởi giống lúa này được cấy trên những cánh đồng trũng, có độ chua, phèn và thuận lợi có được nguồn nước từ sông ra, vào mang thêm phù sa cho đồng ruộng, phân bón cho lúa chủ yếu là phân hữu cơ và thời gian gieo cấy mất 180 ngày.

Cái tên “nếp cái hoa vàng” là bởi khi lúa trên đồng trổ đòng, phấn hoa có màu vàng trắng. Hạt thóc lúc vào mẩy thì tròn, có râu ở cuối hạt. Lúc hạt thóc già xung quanh vỏ hạt thóc có ít lông. Hạt gạo xay xát ra có màu vàng xám và gầy hơn các giống nếp lai. Ngày mùa, đi trên cánh đồng cấy giống lúa này thấy hương vị thơm nức, ngọt ngào. Chất lượng gạo nếp hoa vàng Đông Triều khi nấu xôi, cơm nếp, chế biến các loại bánh ăn đều ngon, dẻo và có mùi thơm ngậy đặc biệt. Ngoài nấu xôi, cơm nếp, làm bánh, gạo nếp cái hoa vàng còn dùng nấu rượu rất ngon. Rượu nếp cái hoa vàng ngọt đượm, thơm, êm và say lâu để nhớ mãi. Riêng sản phẩm cốm nếp cái hoa vàng thì phải thu hoạch khi bông lúa mới đỏ đuôi, gặt về vò lấy những hạt thóc tươi, rang lên và giã thành cốm. Cốm có màu xanh, thơm, dẻo và có vị béo ngậy...

Ở TX Đông Triều, gạo nếp cái hoa vàng ngon nhất là ở xã Yên Đức, bởi đây là vùng đất trũng nằm ở vị trí ngã ba sông Đá Bạc, đồng đất chua có độ PH cao. Toàn xã có trên 70ha cấy nếp cái hoa vàng. Ông Nguyễn Trọng Thường, ở thôn Chí Linh, xã Yên Đức, cho biết: Để giữ giống lúa thì việc chọn giống phải chọn ngay sau khi gặt lúa về, thu hoạch lúa phải chọn ngày nắng ráo. Sau khi thu hoạch, mỗi lượm lúa chỉ chọn được 5-7 bông, đem tuốt lấy hạt phơi trong 3-4 nắng tuỳ thuộc vào điều kiện thời tiết. Kinh nghiệm là phải chọn giống bông có hạt xếp nếp đều, gọn bông để giữ chất lượng gạo, khi nấu cơm nếp hạt gạo dẻo, mềm nhưng không bị nát, có hương thơm ngậy đậm đà.

Từ năm 2011, giống nếp cái hoa vàng ở Đông Triều được phục tráng và đưa vào sản xuất diện rộng ở nhiều xã, cùng với kinh nghiệm chọn giống của người dân đã giữ được chất lượng của giống lúa quý, gạo làm ra vẫn giữ được độ thơm ngon và đã chọn là sản phẩm OCOP đặc trưng của TX Đông Triều. Hiện toàn TX Đông Triều có trên 570ha trồng nếp cái hoa vàng, bình quân mỗi héc-ta cho năng suất khoảng 4 tấn. Sản phẩm gạo nếp cái hoa vàng của Hội Sản xuất và kinh doanh nếp cái hoa vàng Đông Triều đang rất được thị trường ưa chuộng, sản phẩm ra đến đâu hết đến đấy.

Xuân Quảng (CTV)