Người nghệ sĩ của những thợ mỏ

Nếu tìm ở Quảng Ninh những thợ mỏ gắn bó với nhiếp ảnh nghệ thuật, công chúng nhớ ngay đến Phạm Mạnh Hùng, công nhân Công ty Than Mạo Khê.

Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Phạm Mạnh Hùng.

Phạm Mạnh Hùng sinh ra ở huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương. Lớn lên, Mạnh Hùng học lớp kỹ thuật khai thác hầm lò rồi về làm công nhân mỏ Mạo Khê từ năm 1977. Trong một lần vào ca, anh không may bị tai nạn, suy giảm sức khỏe đến mức không thể vào lò được nữa. Năm 1985, anh được phân công làm việc tại CLB Thanh niên của Công ty. Năm 1989, anh học thêm nghề ảnh. Ngoài thời gian đi làm, Mạnh Hùng bắt đầu chụp ảnh cho công nhân, cho các đám cưới, phục vụ các hội nghị tại Công ty. Người mẫu trong những bức ảnh đầu tiên của anh đều là thợ lò, công nhân ở công ty, khu tập thể.

Nghệ sĩ Mạnh Hùng cho biết: “Mình coi chiếc máy ảnh là vật bất ly thân. Không được cuốc lò nữa, mình lấy những bức ảnh ghi lại khoảnh khắc người thợ lò lấm lem than đen, đằng sau là những giọt mồ hôi và nụ cười rạng rỡ làm bầu bạn”. Ban đầu, Mạnh Hùng cầm máy chỉ để theo đuổi đam mê chứ chưa nghĩ đến đi thi hay trở thành nghệ sĩ nhiếp ảnh. Cho đến năm 1996, bức ảnh chụp về thợ đào lò đá 4 với công nghệ chống neo tại lò -25/+30 của anh đã được đăng báo Quảng Ninh, rồi báo Lao động. Từ động lực đó, gương mặt người thợ thấm đẫm mồ hôi luôn in trong tâm trí anh, nhiều tấm ảnh chân dung thợ mỏ với nhiều góc độ khác nhau đã được Phạm Mạnh Hùng say mê ghi lại.

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Phạm Mạnh Hùng (ngoài cùng, bên phải) giới thiệu với công chúng tác phẩm của mình tại triển lãm cá nhân.

Từ khi cầm máy đến giờ, phần lớn những tác phẩm của Mạnh Hùng đều chụp về than, chân dung người thợ lò tại nhiều mỏ than ở Quảng Ninh. Qua những bức ảnh của Phạm Mạnh Hùng, công chúng hiểu hơn, cảm thông hơn với nỗi vất vả của người thợ lò. Những tấm ảnh ấy cũng đã khích lệ tinh thần lao động hăng say của anh em công nhân. Bởi vậy, khi Mạnh Hùng mang máy ảnh đến đâu, anh em công nhân đều hồ hởi chào đón. Phạm Mạnh Hùng còn có mặt ở những thời điểm thử thách cam go nhất đối với người thợ. Những nụ cười hồn hậu, nét mặt kiên cường của người thợ, bước chân thợ lò vào ca, ánh mắt sau vuông khăn kín của các cô gái nhà sàng, phút thư giãn của người thợ mỏ sau giờ lao động miệt mài... đều được anh thu vào ống kính.

Có thể nói, chính niềm say mê nhiếp ảnh và tình yêu công việc lao động của người thợ mỏ đã làm nên một Mạnh Hùng nghệ sĩ. Anh đã gặt hái được nhiều giải thưởng về nhiếp ảnh. Tác phẩm “Trở về từ lòng đất” của anh được Huy chương vàng Liên hoan ảnh nghệ thuật khu vực sông Hồng lần thứ X, năm 2006; Giải A Văn nghệ Hạ Long lần thứ VII, năm 2011. Với Phạm Mạnh Hùng, tác phẩm này như sự định hình tên tuổi của anh. Hễ nói đến Phạm Mạnh Hùng là công chúng yêu nhiếp ảnh nhớ đến “Trở về từ lòng đất”. Bên cạnh đó, anh còn bức ảnh “Mùa than” đoạt Huy chương đồng Liên hoan ảnh nghệ thuật khu vực đồng bằng sông Hồng lần thứ X, năm 2004.

Gần đây nhất, Mạnh Hùng tổ chức triển lãm ảnh “Khoảnh khắc vùng than” tại Hà Nội, giới thiệu 81 tác phẩm nhiếp ảnh phản ánh chân thực và sinh động những khoảnh khắc trong lao động, sản xuất, văn hóa văn nghệ và đời sống của thợ mỏ trong suốt gần 30 năm cầm máy.  Ông Phạm Thế Duyệt, nguyên Giám đốc Mỏ than Mạo Khê, nguyên Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, nhận xét: Trước Phạm Mạnh Hùng, chưa có ai tổ chức được triển lãm riêng về thợ lò ở thủ đô Hà Nội. Bởi vậy, tôi rất tự hào về những người thợ mỏ không chỉ giỏi công việc của mình mà còn biết chuyển tải hình ảnh của đồng nghiệp đến với công chúng. Xem ảnh tôi không chỉ thấy được cái gian khổ của những người thợ lò, mà còn thấy những đổi mới trong áp dụng khoa học kỹ thuật vào đào lò, cải thiện đời sống công nhân và những đóng góp của ngành Than trong công cuộc hội nhập hôm nay.

Tác phẩm "Công nhân mỏ" của NSNA Mạnh Hùng, tham gia triển lãm ảnh nghệ thuật quốc tế lần thứ VI, năm 2011.

Định mệnh đã đưa Phạm Mạnh Hùng đến nhiếp ảnh và chính nhiếp ảnh đã chọn anh. Nghệ sĩ nhiếp ảnh Vũ Quốc Khánh, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, nhận xét: “Mạnh Hùng là một trong những nghệ sĩ xuất thân từ thợ mỏ sáng tác về chính lực lượng của mình. Đây là một sự lựa chọn, sự định hướng hết sức quý giá bởi không phải ai cũng hiểu hết về thợ mỏ, về hầm lò. Một nghệ sĩ chụp về công việc của mình sẽ có sự nhìn nhận, đánh giá xác thực hơn, sâu sắc hơn để thấy được những khó khăn, vất vả của thợ mỏ, thấy được đóng góp của ngành Than vào công cuộc phát triển của đất nước”.    

Bức ảnh "Trở về từ lòng đất" của Nghệ sĩ Phạm Mạnh Hùng.

Phạm Học

[links()]