Những TNXP xây đường ngầm Yên Lập

Sau hơn nửa thế kỷ, con đường ngầm Yên Lập đã nhường chỗ cho những tuyến đường to đẹp khang trang hơn, phục vụ nhu cầu đổi mới và hội nhập đất nước. Tuy nhiên, những hình ảnh về đường ngầm Yên Lập một thời lửa đạn vẫn còn vẹn nguyên trong trái tim những cựu thanh niên xung phong (TNXP) Quảng Ninh.

Nhiều cựu TNXP trong đội làm đường ngầm Yên Lập được tặng Kỷ niệm chương Thanh niên xung phong Việt Nam. Ảnh tư liệu của Hội Cựu TNXP TX Quảng Yên.

Ông Nguyễn Khắc Chúng, hiện ở phường Yên Hải, TX Quảng Yên, kể lại: Năm 1965, nhiều con đường quốc lộ và cầu cống của chúng ta đã bị không quân Mỹ phá hoại trầm trọng. Chúng tôi là những đoàn viên thanh niên trong các xã của huyện Yên Hưng đã hăng hái xung phong gia nhập đội TNXP cứu nước do Tỉnh Đoàn phát động và lãnh đạo. Nhiệm vụ của chúng tôi lúc đó là khơi thông con đường 18 từ Tràng Lương (Đông Triều) về qua Hoành Bồ, qua ngầm Yên Lập, từ đường Hữu Nghị Quan (Trung Quốc) về đường 18B, qua Hà Bắc đến đèo Hạ My về Quảng Ninh, xuống đường 18A qua ngầm Yên Lập về Hải Phòng.

Theo lời kể của ông Chúng, lúc đó ngầm Yên Lập được coi là vị trí cực kỳ quan trọng phục vụ các xe chở tên lửa đất đối không cùng với các loại pháo cao xạ hạng nặng tiến vào trận địa đã bố trí ở phía Tây Bắc đường ngầm, đó là trận địa Tiền An và Minh Thành. Một điểm đặc biệt nữa là đường ngầm này khi nước triều dâng sẽ che lấp con đường làm máy bay không người lái của Mỹ không thể chụp được ảnh trinh sát. Chính vì thế, con đường giữ được bí mật cho lực lượng phòng không của chúng ta.

Ông Chúng ôn lại kỷ niệm về con đường với đồng đội.

Bà Nguyễn Thị The, hiện ở xã Cẩm La, nguyên Phó Bí thư Huyện Đoàn Yên Hưng (nay là TX Quảng Yên), kể: "Lúc đó, tôi là người được cấp trên giao cho trách nhiệm tuyển quân và dẫn đoàn đi tham gia lực lượng TNXP làm đường ngầm Yên Lập. Đây là thời điểm máy bay Mỹ bắn phá ác liệt nên công việc của những TNXP rất gian khổ, vậy nhưng ai nấy đều hăng hái thi đua lập thành tích bảo vệ tuyến đường, bảo vệ miền Bắc xã hội chủ nghĩa, chi viện cho chiến trường miền Nam. Đó là những tháng ngày đẹp nhất trong cuộc đời chúng tôi".

Bà Vũ Thị Thắm hiện ở thôn Quỳnh Biểu, xã Liên Hòa, Quảng Yên, nhớ lại: Từ ngày 6/2/1965 cho đến ngày 6/6/1968, tôi ở đơn vị gọi là Đội TNXP đường ngầm Yên Lập. Thời điểm đó, ông Phạm Văn Hão là người phụ trách kỹ thuật của chúng tôi. Ông Hão hiện cũng ở xã Liên Hòa. Vì thế, chúng tôi thường xuyên gặp nhau, động viên nhau vươn lên trong cuộc sống, giáo dục cháu con truyền thống của cha ông. Những câu chuyện về thời TNXP luôn làm cho chúng tôi rưng rưng xúc động. 

Ông Chúng từng được tặng Huy hiệu Chiến sĩ thi đua ngành Giao thông vào năm 1965.

Trở về đời thường, những cựu TNXP làm đường ngầm năm xưa như ông Hão, như bà Thắm lại nỗ lực phát triển kinh tế gia đình, tham gia công tác xã hội và thực hiện tri ân đồng đội. 51 cựu TNXP được kết nạp là hội viên của Hội Cựu TNXP Việt Nam, nhiều người được nhận Kỷ niệm chương TNXP Việt Nam, huy hiệu TNXP, 6 người được hỗ trợ xây nhà tình nghĩa. Tiêu biểu như cựu TNXP Nguyễn Thị Xuyên (thôn Cẩm Thành, xã Cẩm La, Quảng Yên) từng phục vụ làm đường, xây cầu trên đường ngầm Yên Lập và chồng là ông Dương Văn Nghĩa cũng là TNXP tham gia hoạt động vận chuyển lương thực phục vụ chiến trường Vĩnh Linh (Quảng Trị). Gia đình bà Xuyên thuộc diện hộ nghèo, đời sống gặp nhiều khó khăn nên đã được Quỹ “Mái ấm nghĩa tình” do Tỉnh Đoàn phát động hỗ trợ xây căn nhà mới trên diện tích 32m², trị giá 45 triệu đồng vào năm 2008.

Bà Nguyễn Thị Bông, Chủ tịch Hội Cựu TNXP TX Quảng Yên, cho biết: "Trong quá khứ, đội làm đường ngầm Yên Lập đã có những đóng góp to lớn trong việc bảo vệ đường, giữ được huyết mạch giao thông luôn thông suốt. Trở về đời thường, dù còn nhiều khó khăn nhưng họ vẫn luôn là những người gương mẫu trong công tác xã hội. Rất tiếc là đến nay, đơn vị làm đường ngầm Yên Lập vẫn chưa có tên trong danh mục các đơn vị TNXP Việt Nam. Chúng tôi rất chia sẻ những khó khăn, thiệt thòi của họ".

Phạm Học

[links()]