"Sắc màu đặc biệt "của Nông thôn mới

Trong xây dựng nông thôn mới (NTM), bên cạnh quan tâm phát triển kinh tế, xây dựng cơ sở hạ tầng như điện - đường - trường - trạm..., việc giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc cũng rất quan trọng. Bởi nó là “sắc màu đặc biệt” của riêng từng vùng miền, tạo nên giá trị tinh thần cốt lõi cho nền tảng đạo đức xã hội.

Khôi phục các nét đẹp văn hóa dân tộc

Trong tiết trời đầu xuân, người dân huyện Ba Chẽ đang háo hức chuẩn bị cho lễ hội Miếu Ông - Miếu Bà năm 2019 được tổ chức trong hai ngày từ 6-7/4 (tức ngày 2-3/3 âm lịch). Ngoài những nội dung, nghi lễ quan trọng như lễ rước nước, lễ rước kiệu, lễ phóng sinh…, trong phần hội năm nay còn có Hội trại Văn hoá với sự tham gia của 14 đoàn đến từ các xã, thị trấn; các cơ quan, đơn vị trên địa bàn huyện và đua thuyền chải - một môn thể thao mới, hấp dẫn. Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin Hoàng Trường Sơn chia sẻ: “Trong những năm trở lại đây, các hoạt động lễ hội, văn hóa luôn được địa phương chú trọng và quan tâm. Hàng năm, huyện đều tổ chức các lễ hội mang đặc trưng các vùng dân tộc một cách tiết kiệm, lành mạnh và hiệu quả như: Đình Làng Dạ; Lồng Tồng; Miếu Ông - Miếu Bà; Trà hoa vàng, thu hút hàng chục nghìn lượt du khách. Không chỉ thu hút người dân, du khách tham gia mà còn là cách để gìn giữ và bảo tồn những nét văn hóa độc đáo của địa phương.

Người dân Ba Chẽ vẫn gìn giữ các bộ trang phục dân tộc.

Không chỉ ở Ba Chẽ, xã Hà Lâu, huyện Tiên Yên cũng tổ chức khôi phục chợ phiên thành một sản phẩm du lịch của địa phương. Đây vừa là nơi giao lưu, buôn bán của người dân địa phương, vừa làm sống lại hình ảnh phiên chợ xưa cũ, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc trước kia. Tại đây, người dân sẽ đem đến những sản vật hấp dẫn: Gừng, địa liền, mật ong, gà Tiên Yên, ngan, ốc khe, cá khe, măng rừng, thuốc tắm, rượu men lá...; hay các sản phẩm thủ công truyền thống của dân tộc Dao, Tày… Bên cạnh đó, du khách đến thăm phiên chợ còn có thể tham gia các hoạt động, khu vực xung quanh như: Khu trồng ớt xuất khẩu tại Bắc Buông, Khe Chanh, mô hình trồng chanh đào thôn Bản Phai, Nà Tứ, nhà sinh hoạt cộng đồng của người Dao, nhà sàn của người Tày, trải nghiệm nuôi gà Tiên Yên, cho thuê trang phục dân tộc để làm đa dạng sản phẩm du lịch.

Cuộc thi làm bánh giầy và xôi ngũ sắc tại Lễ hội Văn hóa, thể thao các dân tộc Sán Chỉ xã Đại Dực, huyện Tiên Yên. Ảnh: Nguyễn Duy

Hay như ở Hoành Bồ, đồng bào Dao Thanh Y ở Bằng Cả vẫn giữ được nhiều giá trị văn hoá truyền thống của mình như: Lễ cấp sắc, hội làng; các nghề truyền thống như thêu may trang phục dân tộc, làm giấy dó; bí quyết ủ rượu Bâu, các bài thuốc nam... Những nét đặc sắc đó hiện được duy trì và tái hiện ở Khu Bảo tồn văn hoá người Dao Thanh Y (xã Bằng Cả)... 

Có thể thấy, văn hóa là một trong những tiêu chí có khả năng hoàn thành cao trong xây dựng NTM, tỉnh và địa phương đã thực hiện đa dạng cách làm. Đặc biệt, trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa thông qua sản phẩm du lịch.

Phấn đấu 100% số xã đạt tiêu chí về văn hóa

Trong Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng NTM, tiêu chí văn hóa (6 và 16) đã có tác động tích cực đến việc xây dựng đời sống văn hóa nói riêng và xây dựng NTM nói chung. Bởi lẽ, thông qua việc xây dựng tiêu chí văn hóa đã góp phần nâng cao đời sống tinh thần, ý thức, trách nhiệm của người dân tại cộng đồng. Bên cạnh đó, các thiết chế văn hóa (cấp xã, cấp thôn) cũng được quan tâm, xây dựng.

Nhà văn hóa thôn Tiên Hải, xã Điền Xá, huyện Tiên Yên được xây mới, thay thế cho nhà văn hóa cũ đã xuống cấp. Ảnh: Hoàng Quỳnh

Ở một số địa phương miền núi, khu vực khó khăn, việc hoàn thành hai tiêu chí này chính là cơ hội để người dân có không gian sinh hoạt văn hóa, hội họp, tổ chức hoạt động tập thể, chương trình văn nghệ cộng đồng. Tại Ba Chẽ, 7/7 xã đạt chuẩn tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa, 59/66 thôn đạt tiêu chuẩn thôn văn hóa. Cũng như triển khai hàng loạt Nghị quyết, Đề án bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc và giá trị di tích, danh thắng, Đề án phát triển du lịch đến năm 2030. Trọng tâm là phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, nếp sống văn minh” cùng với phong trào xây dựng NTM tiếp tục đi vào thực chất, củng cố và phát huy tinh thần đoàn kết, thống nhất. Hay như ở Bình Liêu, đến nay, 100% các thôn, bản, khu phố trên địa bàn đều có quy ước, hương ước cho khu dân cư, thực hiện hiệu quả các quy định trong việc cưới, việc tang và lễ hội trên địa bàn. Tại một số bản vùng cao, nhân dân đã có ý thức hơn trong việc xây dựng nếp sống văn hóa và xóa bỏ hủ tục, tập quán lạc hậu.

Chợ phiên vùng cao đơn sơ mà tươi vui, ấm áp. Ảnh: Huỳnh Đăng

Theo Phó Ban Xây dựng NTM tỉnh Đặng Bá Bắc, hết năm 2019, tỉnh phấn đấu 100% số xã đạt tiêu chí về văn hóa. Tuy nhiên, ở một số địa phương chưa thấy hết tầm quan trọng, vai trò, vị trí có tính mở đường của văn hóa. Đầu tư cho văn hóa chưa tương xứng với phát triển kinh tế, chưa chú trọng xây dựng môi trường văn hóa ngay trong từng làng xã, từng gia đình, dòng họ. Từ thực trạng đó, để NTM văn minh, hiện đại, bền vững, trước hết, chú trọng xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, khơi dậy mạnh mẽ các giá trị văn hóa truyền thống, từ đó, xây dựng mối cố kết cộng đồng bền chặt, đề cao thuần phong, mỹ tục; giữ gìn bản sắc văn hóa tốt đẹp của mỗi địa phương. Bên cạnh đó, lãnh đạo địa phương cũng phải coi đầu tư cho văn hóa chính là đầu tư cho phát triển và hoàn thành mục tiêu xây dựng NTM. Từ đó, tiếp tục hoàn thiện thiết chế văn hóa gắn với tổ chức hoạt động văn hóa - văn nghệ, giải đấu thể thao đáp ứng nhu cầu đời sống tinh thần ngày càng cao cho bà con nông dân... Có như vậy, đời sống của người dân mới nâng cao không chỉ kinh tế mà cả văn hóa, tinh thần, nông thôn phát triển ổn định và bền vững.

Hoàng Quỳnh

[links()]