Quản lý, điều trị bệnh nhân tăng huyết áp tại cộng đồng

Từ năm 2012, Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh đã triển khai Dự án Phòng, chống tăng huyết áp. Thông qua đó đã xây dựng và duy trì 14 mô hình quản lý, điều trị bệnh tăng huyết áp (THA) tại cộng đồng, nhằm theo dõi bệnh ngay từ tuyến y tế cơ sở, góp phần giảm chi phí khám, chữa bệnh cho nhân dân, tăng tuổi thọ của người bệnh, đồng thời góp phần giảm quá tải cho các bệnh viện tuyến trên.

[links()]

Bệnh tăng huyết áp gây ra nhiều biến chứng khác nhau, nguy hiểm nhất là đột quỵ não hoặc tim, khiến bệnh nhân có thể tử vong ngay lập tức. Trong ảnh: Bác sĩ Bệnh viện Đa khoa tỉnh điều trị cho bệnh nhân tăng huyết áp.

Trong mô hình này, Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh có nhiệm vụ giúp đỡ về nhân lực và chuyên môn, phối hợp cùng trung tâm y tế tuyến huyện và trạm y tế tuyến xã tổ chức khám sàng lọc, lập hồ sơ quản lý cho bệnh nhân THA tại địa bàn. Đồng thời tập huấn về các biện pháp theo dõi, điều trị và quản lý bệnh nhân THA cho nhân viên y tế tại tuyến cơ sở. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, tư vấn kiến thức về bệnh THA cho nhân dân được tăng cường để họ có thể bảo vệ sức khỏe của mình cũng như phối hợp chặt chẽ với các y, bác sĩ trong quá trình điều trị để đạt hiệu quả cao.

Đối tượng được khám, sàng lọc là người dân từ 40 tuổi trở lên. Tại các đợt khám sàng lọc, người dân được phỏng vấn theo phiếu khám sàng lọc THA và các yếu tố nguy cơ về tim mạch; được đo huyết áp, nhịp tim đánh giá tổn thương cơ quan đích, phân tầng nguy cơ và xác định chiến lược điều trị đối với bệnh nhân THA. Dựa vào phiếu sàng lọc, người dân sẽ được xác định có bị THA hay không, đánh giá các biến chứng của THA (nếu có) và xác định huyết áp mục tiêu cần đạt được khi bị THA. Phần lớn người dân bị THA phát hiện qua khám sàng lọc hoặc đã được chẩn đoán trước đó sẽ được theo dõi, điều trị và quản lý tại các trạm y tế tuyến xã. Theo đó, mỗi bệnh nhân sẽ có sổ khám chữa bệnh riêng, được khám, tư vấn và phát thuốc hạ huyết áp (nếu cần) định kỳ hằng tháng tại các trạm y tế tuyến xã. Đối với những bệnh nhân có biến chứng hoặc có tình trạng bệnh vượt quá khả năng quản lý tại tuyến xã, phường sẽ được chuyển đến các đơn vị phòng chống THA ở cấp cao hơn. Những bệnh nhân này sau khi được điều trị ổn định, kiểm soát được huyết áp và các yếu tố nguy cơ sẽ được gửi về trạm y tế tuyến xã để tiếp tục theo dõi và quản lý bệnh lâu dài.

Tiêu biểu là mô hình quản lý và điều trị bệnh THA tại Trạm Y tế phường Phương Nam, TP Uông Bí. Chia sẻ với chúng tôi, bác sĩ Đỗ Thị Thảo, Trạm trưởng Trạm Y tế phường Phương Nam cho biết: Ngay từ năm 2012, thông qua chương trình khám sàng lọc và truyền thông, tư vấn bệnh THA do Trung tâm Y tế dự phòng triển khai, chúng tôi đã được hướng dẫn quản lý và chăm sóc người mắc bệnh THA tại cộng đồng. Hàng ngày Trạm Y tế phường tiếp nhận các bệnh nhân đến khám, chữa bệnh, đặc biệt là lưu ý đo huyết áp cho tất cả bệnh nhân lớn tuổi, khám kỹ cho các bệnh nhân có triệu chứng cơ năng của THA như đau đầu, chóng mặt v.v. Nếu phát hiện bệnh nhân là THA thì vào sổ quản lý bệnh nhân và điều trị ngay. Đến nay, Trạm thường xuyên quản lý và cấp phát thuốc cho khoảng 200 người.

Y sĩ Trạm Y tế phường Phương Nam, TP Uông Bí đo huyết áp cho bệnh nhân.

Để duy trì hiệu quả mô hình này, Trạm đã huy động 14 cộng tác viên (CTV) xã hội ở các khu phố để làm công tác theo dõi, quản lý huyết áp cho người dân. Các CTV xã hội được hỗ trợ máy đo huyết áp do một tổ chức y tế ở Thụy Điển tài trợ, nhờ đó có điều kiện theo dõi tình trạng bệnh THA cho người dân trên địa bàn. CTV xã hội Bùi Thị Hoà, khu Bạch Đằng 1, phường Phương Nam chia sẻ: Từ khi được tập huấn, trang bị các kiến thức và máy đo huyết áp, tôi luôn cố gắng quản lý, theo dõi và chăm sóc người THA ở khu phố. Hiện tôi thường xuyên theo dõi, chăm sóc trên 20 người bị bệnh THA, hướng dẫn họ về chế độ ăn uống, sinh hoạt hợp lý.

Từ tháng 5/2017, Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh phối hợp triển khai khám sàng lọc bệnh THA và truyền thông, tư vấn cho người dân xã Quảng Chính (Hải Hà) và Đông Hải (Tiên Yên). Theo đó, gần 2.000 người dân ở 2 xã đã được khám sàng lọc bệnh THA. Qua đó đã phát hiện khoảng 300 người mắc bệnh THA cần phải điều trị ngay. Bác sĩ Lê Thu Hiên, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Quảng Chính cho biết: Trước kia, chúng tôi chủ yếu theo dõi, chăm sóc bệnh nhân THA là người cao tuổi. Nhưng thông qua chương trình khám sàng lọc và tư vấn của Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh, chúng tôi đã mở rộng phạm vi khám sàng lọc, từ độ tuổi 40 trở lên. Ngoài ra, chúng tôi được cung cấp sách, tài liệu chuyên môn về THA để trực tiếp truyên truyền cho người dân ở địa phương về tầm quan trọng của bệnh THA.

Trao đổi với chúng tôi, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Từ Thị Anh Phương cho biết: Từ năm 2012 đến nay, Trung tâm đã phối hợp khám sàng lọc bệnh THA tại 14 xã, phường ở 9 huyện, thị xã, thành phố với trên 26.500 người. Nhưng số liệu này không đại diện chung cho tỉnh Quảng Ninh, mà chỉ có thể cảnh báo ở khu vực được sàng lọc THA. Thực tế, việc thu thập thông tin, khống chế, kiểm soát và hỗ trợ cộng đồng phòng chống bệnh THA gặp khó khăn do thiếu kinh phí. Trong khi đó, bệnh THA ngày càng có xu hướng tăng cao kéo theo hậu quả là sức khỏe nhân dân ngày càng suy giảm hoặc mất khả năng lao động, trở thành gánh nặng cho gia đình, kìm hãm sự phát triển kinh tế, xã hội.

Bệnh THA có thể dự phòng được, do đó, về lâu dài, Quảng Ninh cần sớm xây dựng và nhân rộng mô hình phòng, chống bệnh THA. Đây là vấn đề cần thiết và cấp bách để chủ động quản lý tốt nhóm bệnh nhân này ngay tại cơ sở, từ đó giúp người bệnh giảm được các biến chứng, góp phần chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân.

Nguyễn Hoa