Về Quảng Yên dự lễ hội Xuống đồng

Những ngày cuối tháng 7, người dân và du khách khắp nơi nô nức đổ về vùng đảo Hà Nam của TX Quảng Yên tham dự Lễ hội Xuống đồng - xuất phát từ tục làm lễ Hạ điền và lễ Thượng điền của cư dân vùng đảo Hà Nam. 

Lễ hội Xuống đồng năm 2020 được tổ chức vào hai ngày 25 và 26/7 (tức mùng 5 và 6 tháng 6 âm lịch) tại đình Cốc và sông Cửa Đình, thuộc phường Phong Cốc (TX Quảng Yên). Nghi lễ quan trọng nhất của lễ hội là lễ “Tế yết” và nghi lễ cấy “Xuống đồng” cầu mong các vị Thần Nông, Thành Hoàng phù hộ cho dân làng một mùa vụ tươi tốt, ấm no, nhà nhà hạnh phúc.

Ngày chính hội 26/7, từ tờ mờ sáng, người dân đã í ới gọi nhau ra ruộng phía trước đình Cốc để tham gia nghi lễ cấy xuống đồng (hay còn gọi là xứng đồng) và cuộc thi cấy. Sau phần thắp hương cầu Thần Nông phù hộ cho mùa màng bội thu, mưa thuận gió hòa, ông chủ tế lội xuống ruộng, cấy những cây lúa đầu tiên trước sự chứng kiến của dân làng. Theo quy ước được truyền lại từ xưa, sau khi ông chủ tế hoàn thành nghi lễ cấy xuống đồng, mọi người mới chính thức bắt đầu vụ mùa mới.

Ngay sau nghi lễ là cuộc thi cấy giữa các khu của phường Phong Cốc. Trong tiếng trống dồn dập và tiếng hò reo cổ vũ, những chị phụ nữ với đôi tay thoăn thoắt cấy những đường mạ thẳng tắp. Những giọt mồ hôi hối hả rơi trong cái nắng chói chang của buổi sớm mùa hè.

Hội thi cấy tại Lễ hội Xuống đồng.

Cuộc thi cấy kết thúc cũng là lúc mặt trời đã lên quá ngọn sào, mọi người hối hả thu dọn đồ đạc, trở về đình Cốc, chuẩn bị cho khai mạc Lễ hội. Tiếng trống hội đã rộn rã. Khắp các nẻo đường, người dân hối hả đổ về sân đình Cốc. Sau màn múa lân rồng và nghi lễ gióng trống khai hội, lễ hội chính thức bắt đầu.

Hoạt động được mong chờ nhất của lễ hội là các kèo bơi thuyền chải diễn ra trên sông Cửa Đình trước sân đình Cốc. Theo truyền thống có 3 keo bơi: “bơi yết”, “bơi giải hà”, “bơi chung cuộc”. Trong đó keo bơi “yết" diễn ra sau nghi lễ tế “yết” của ngày thứ nhất. Keo bơi ở ngày chính hội, sau nghi lễ cấy lúa xuống đồng và hội thi cấy gọi là bơi “giải hà” và bơi “chung cuộc”.  Xuất phát mỗi keo bơi có người chạy chèo đối với nam và chạy cờ đối với nữ. Ngay khi người cầm trịch hô xuất phát và phất cờ hiệu, các vận động viên chạy chèo nhanh chóng chạy từ cửa đình xuống bến sông, trao chèo cho người lái cài vào cọc chèo để bắt đầu lái chải. Toàn bộ vận động viên trên chải là một khối thống nhất trong từng nhịp dầm, nhịp sào đẩy để chải lao về phía trước.

Các vận động viên chạy chèo nhanh chóng chạy từ cửa đình xuống bến sông để trao chèo cho các chải.

Đến và hòa mình trong không khí lễ hội xuống đồng của những người dân vùng đảo Hà nam, mới thấy hết được tình cảm của người dân nơi đây dành cho lễ hội. Ai ai cũng hồ hởi reo hò, cổ vũ, đón những chiếc thuyền đua về đích đầu tiên trong các kèo bơi. Người thi đấu cũng chẳng phụ lòng người cổ vũ mà hăm hở khua sào để về đích nhanh nhất.

Chia sẻ khi vừa về đích nội dung bơi sào kèo bơi "giải hà", anh Nguyễn Văn Hùng, thành viên đội bơi chải khu 6, phường Phong Cốc cho biết đã là năm thứ 3 liên tiếp đội bơi của anh giành được thứ hạng cao nhất. Tuy mệt nhưng anh không giấu nổi sự hồ hởi trong nụ cười rạng rỡ và ánh mắt lấp lánh niềm vui cùng những lời chúc mừng, những cái ôm chia sẻ của đồng đội.

Đội đua chải bứt tốc về đích trong tiếng hò reo cổ vũ của người dân.

Lễ hội Xuống đồng kết thúc với nghi lễ tế “giã hội” tại đình Cốc. Thắp những nén nhang tạ ơn các vị thần đã phù hộ, những người dân vùng đảo Hà Nam trở về với nhịp sống thường nhật vất vả mưu sinh. Thế nhưng dư âm về lễ hội truyền thống, một nét văn hóa tín ngưỡng độc đáo của những người dân vùng sông nước vẫn mãi in hằn trong tâm trí để họ lại háo hức chờ đón những mùa lễ hội sau.

Theo bà Vũ Thị Diệu Linh, Phó Chủ tịch UBND TX Quảng Yên, cùng với 3 lễ hội lớn của người dân Quảng Yên là Lễ hội Bạch Đằng, Lễ hội Tiên công và Lễ hội Cầu ngư, lễ hội Xuống đồng chắc chắn sẽ là những sản phẩm văn hóa, du lịch đặc sắc, riêng có của Quảng Yên, không chỉ nhằm gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống lâu đời của người dân nơi đây mà còn là lời mời gọi hấp dẫn gửi tới du khách và bạn bè khắp nơi về với miền di sản giàu truyền thống văn hóa Quảng Yên.

Mai Linh