Vụ việc của bà Hà Thị Nhung (TP Hạ Long): Vì sao không bồi thường là đất ở?

Thời gian qua, bà Hà Thị Nhung, trú tại tổ 1 khu Quỳnh Trung phường Đại Yên, TP Hạ Long có đơn gửi các cấp, ngành, tỉnh, thành phố khiếu nại, kiến nghị liên quan đến việc bồi thường, GPMB dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 18A đoạn Uông Bí - Hạ Long năm 2012.

Theo bà Nhung, thửa đất của gia đình có giấy tờ là Đơn xin đất ở ngày 15/2/1984 và Đơn xin xác nhận quyền sử dụng đất ngày 25/01/2000 (có xác nhận của UBND xã Đại Yên) là một trong các giấy tờ theo Điều 50 Luật Đất đai năm 2003 và tại thời điểm GPMB năm 2000, thửa đất của gia đình đã được bồi thường là đất ở, ngoài ra các gia đình mà bà đã bán đất cho năm 2000 đều được bồi thường là đất ở. Vì vậy, gia đình đề nghị bồi thường diện tích 76,6m² thu hồi để GPMB dự án cải tạo, nâng cấp QL18A đoạn Uông Bí - Hạ Long năm 2012 là đất ở.

Theo hồ sơ tài liệu, kết quả rà soát, giải quyết của cơ quan chức năng, hộ bà Hà Thị Nhung là một trong những hộ dân có đất bị thu hồi để thực hiện GPMB Dự án cải tạo, nâng cấp QL18 đoạn Uông Bí - Hạ Long năm 2012, với diện tích thu hồi là 76,6m² trong tổng diện tích đất đang quản lý, sử dụng là 166,4m² đất thuộc thửa số 87 tờ bản đồ địa chính số 80 tại tổ 2, khu Quỳnh Trung, phường Đại Yên, TP Hạ Long và được UBND TP Hạ Long phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ 76,6m² là đất nông nghiệp xen kẽ trong khu dân cư tại Quyết định số 1458/QĐ-UBND ngày 21/6/2012.

Sau khi nhận phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư được phê duyệt bà Nhung không đồng ý, có đơn khiếu nại đề nghị được bồi thường là đất ở.

Việc giải quyết nội dung khiếu nại của bà Hà Thị Nhung đã được Chủ tịch UBND TP Hạ Long giải quyết khiếu nại lần đầu tại Quyết định số 199/QĐ-UBND ngày 25/01/2014 và Chủ tịch UBND tỉnh giải quyết lần 2 tại Quyết định số 2590/QĐ-UBND ngày 05/11/2014 với nội dung không chấp nhận khiếu nại của bà Hà Thị Nhung. Bởi, diện tích 76,6m² đất bà Nhung bị thu hồi nằm trong tổng diện tích 754m² đất có nhà, bà Nhung nhận chuyển nhượng từ chị gái là bà Hà Thị Hiền năm 1984 (theo giấy tờ do bà Nhung cung cấp là bản phô tô không có công chứng, chứng thực).

Theo hồ sơ kỹ thuật thửa đất ngày 16/4/1999 kèm theo phương án đền bù di chuyển tài sản GPMB QL18 xã Đại Yên, huyện Hoành Bồ (nay là TP Hạ Long) ngày 3/3/2000 thì nhà, đất của bà Nhung thuộc thửa số 4 tờ bản đồ GPMB số 15, có diện tích 1.210m², thu hồi vĩnh viễn 32,9m² đất ở, thu hồi tạm thời 196,3m².

Sau khi bị thu hồi đất để thực hiện dự án nâng cấp QL18 năm 2000, bà Nhung đã chuyển nhượng đất cho các ông Phan Khải Định (152,1m²); Phạm Minh Nhật (69,1m²); Trần Văn Huân (260,3m², phần có công trình nhà ở). Diện tích còn lại là 199,3m².

Năm 2003 khi lập bản đồ địa chính, tại vị trí còn lại sau GPMB, bà Nhung đăng ký là thửa đất số 87 tờ BĐĐC số 80, trên đất không có nhà ở, diện tích là 166,4m². Đến thời điểm thu hồi đất năm 2012, trên thửa đất này cũng chỉ có 1 cây bàng, 2 cây bạch đàn và chưa được cấp GCNQSDĐ. Bà Nhung nộp thuế cho toàn bộ diện tích là đất vườn tạp từ năm 1999 đến năm 2011.

Mặt khác, bà Nhung đã được UBND TP Hạ Long công nhận quyền sử dụng đất ngày 13/6/2005 tại thửa đất khác là thửa số 44 tờ bản đồ địa chính số 81 xã Đại Yên năm 2003, với diện tích 368,8m² (300 m² đất ở và 68,8 m² CLN, tính thu tiền sử dụng đất bằng 50%). Tại thời điểm cấp giấy chứng nhận, bà Nhung đang đăng ký hộ khẩu thường trú và ở tại thửa đất số 44 tờ bản đồ địa chính số 81, thuộc Đồng Dưa, khu Quỳnh Trung, phường Đại Yên, (không phải là thửa đất bị thu hồi). Tuy nhiên, do chưa hoàn thành nghĩa vụ tài chính nên bà Nhung chưa được UBND thành phố trả GCNQSDĐ đã cấp ngày 13/6/2005. Thửa đất này có nguồn gốc là đất do bố mẹ bà Nhung tự khai phá, tặng cho con đất vườn làm nhà ở từ tháng 8/2000.

Tại thời điểm thu hồi đất, bồi thường GPMB, đối chiếu với các quy định, cơ quan chức năng của thành phố, của tỉnh xác định bà Nhung có Đơn xin đất ở ngày 15/02/1984; Đơn nhượng nhà ở ngày 10/12/1984 (không có xác nhận của UBND xã Đại Yên) và Đơn xin xác nhận quyền sử dụng đất ngày 25/01/2000 (có xác nhận của UBND xã Đại Yên), không phải là một trong các giấy tờ theo Điều 50 Luật Đất đai năm 2003. Do vậy, diện tích 76,6m² đất bị thu hồi không đủ điều kiện để được bồi thường là đất ở.

Như vậy, căn cứ hồ sơ và các giấy tờ liên quan, cơ sở xác định diện tích 166,4m² đất của bà Hà Thị Nhung thuộc thửa số 87, tờ bản đồ địa chính số 80, xã Đại Yên năm 2003, có nguồn gốc từ thửa đất đã được sử dụng ổn định trước ngày 15/10/1993. Diện tích đất này không có nhà ở và là đất vườn trong cùng thửa đất có nhà ở, chưa được cấp GCNQSDĐ và không có một trong các loại giấy tờ theo quy định tại Khoản 1 Điều 50 Luật Đất đai năm 2003 (khoản 1 Điều 50 không có loại giấy tờ là Đơn xin đất làm nhà do xã xác nhận sau ngày 18/12/1980). Phần diện tích đất có công trình nhà ở, sau khi GPMB QL18A năm 2000, bà Nhung đã chuyển nhượng cho ông Trần Văn Huân, ông Phan Khải Định, ông Phạm Minh Nhật. Căn cứ theo quy định tại Khoản 2, Điều 6 Nghị định số 197/2004/NĐ-CP của Chính phủ về bồi thường hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, việc giải quyết không bồi thường 76,6m² là đất ở là đảm bảo quy định.

Ngày 31/12/2015 UBND tỉnh đã ban hành thông báo chấm dứt việc giải quyết nội dung khiếu nại của bà Hà Thị Nhung. Năm 2016, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường kiểm tra, rà soát 5 vụ việc trên địa bàn tỉnh, trong đó có vụ việc của bà Hà Thị Nhung. Ngày 21/9/2017, Bộ đã có báo cáo, trong đó thống nhất với nội dung Quyết định số 2590/QĐ-UBND ngày 5/11/2014 của Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh về việc giải quyết khiếu nại của bà Hà Thị Nhung. Ngày 29/11/2017, Văn phòng Chính phủ có văn bản đồng ý với kiến nghị của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Ngày 11/01/2018, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có văn bản báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội và trả lời các hộ dân về kết quả kiểm tra rà soát theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Ngày 12/1/2024 vừa qua, UBND TP Hạ Long tiếp tục tổ chức buổi làm việc, đối thoại với bà Hà Thị Nhung. Tại buổi làm việc, sau khi đối thoại, công bố, công khai quá trình, kết quả giải quyết, kết quả rà soát vụ việc, UBND thành phố gửi các văn bản, kết quả giải quyết nói trên để bà Nhung nắm rõ được kết quả giải quyết của các cơ quan có thẩm quyền đối với các nội dung khiếu nại, kiến nghị. Đồng thời, trực tiếp Chủ tịch UBND thành phố, đại diện các sở, ban, ngành của tỉnh, các phòng, ban, đơn vị chức năng của thành phố và UBND phường Đại Yên cũng đã tích cực giải thích, trả lời, làm rõ thêm các quy định của pháp luật về đất đai để bà Nhung hiểu được việc giải quyết của các cơ quan chức năng có thẩm quyền. 

Vụ việc của bà Hà Thị Nhung đã được Chủ tịch UBND TP Hạ Long giải quyết khiếu nại lần đầu, Chủ tịch UBND tỉnh giải quyết khiếu nại lần 2 theo đúng thẩm quyền quy định. Đồng thời đã được các cơ quan Trung ương xem xét chỉ đạo, rà soát kỹ lưỡng, có báo cáo kết quả cụ thể và thống nhất với nội dung giải quyết khiếu nại của Chủ tịch UBND tỉnh về nội dung liên quan đến GPMB dự án cải tạo, nâng cấp QL18 đoạn Uông Bí - Hạ Long năm 2012.