Cơ chế tài chính và huy động vốn đầu tư phát triển

Tại Quyết định 99/2009/ QĐ-TTg (QĐ 99), Thủ tướng Chính phủ đã cho phép thành phố cửa khẩu Móng Cái được áp dụng các cơ chế, chính sách khuyến khích, ưu đãi cao nhất mà Nhà nước ban hành về đầu tư nước ngoài, đầu tư trong nước, đầu tư cho khu công nghiệp, khu chế xuất, KKT cửa khẩu, có chính sách ưu đãi về lương, thuế thu nhập cá nhân đối với các cán bộ có trình độ, năng lực đến Móng Cái làm việc...

Cơ chế tài chính ưu đãi cao nhất mà TP Móng Cái được áp dụng hiện nay là cơ chế quy định tại Quyết định 33/2009/QĐ-TTg ngày 2-3-2009 (QĐ 33) “V/v ban hành cơ chế, chính sách tài chính đối với khu kinh tế cửa khẩu”. Theo đó, thành phố có thể mở rộng nhiều nguồn vốn huy động như: Nguồn vốn đầu tư hạ tầng từ ngân sách nhà nước (bao gồm ngân sách địa phương và ngân sách trung ương); nguồn vốn cho các dự án đầu tư thông qua phát hành trái phiếu công trình và vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA); các khoản đầu tư trực tiếp từ các tổ chức, cá nhân nước ngoài; sử dụng vốn từ quỹ đất KKT để đầu tư xây dựng công trình, kết cấu hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội, công trình dịch vụ; các khoản vay tín dụng đầu tư và tín dụng xuất khẩu từ Ngân hàng Phát triển Việt Nam…

Tuy nhiên, để thực sự có được những động lực phát triển cho thành phố, đảm bảo phát triển kinh tế như định hướng trong giai đoạn 2011-2020, nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ chủ yếu theo QĐ 99, thì việc tạo điều kiện để thu hút nguồn lực lại càng trở nên cần thiết hơn. Thực tế cho thấy những cơ chế chính sách ưu đãi theo QĐ 33 còn có những hạn chế nhất định về tính chủ động của chính quyền địa phương trong việc bố trí, sử dụng nguồn vốn ngân sách cho đầu tư phát triển. Đây cũng là một rào cản lớn hạn chế thu hút vốn từ các nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoài, ảnh hưởng tới việc huy động nguồn lực cho yêu cầu phát triển thành phố. Vì vậy, theo quan điểm của chúng tôi, để có thể tạo được bước phát triển đột phá cho thành phố cần xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù trong việc thu hút vốn đầu tư cho phát triển. Xuất phát từ thực tế đó, chúng tôi đưa ra một số kiến nghị cụ thể như sau.

Ngoài cơ chế, chính sách tài chính theo QĐ 33, cần cho phép TP Móng Cái để lại ngân sách địa phương 50% tổng thu trên địa bàn (như Quyết định 53/2001/QĐ-TTg ngày 19-4-2001 về chính sách đối với KKT cửa khẩu biên giới) để tạo điều kiện cho địa phương chủ động trong việc tạo vốn đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng. Kể từ khi Móng Cái là địa phương đầu tiên của cả nước áp dụng thí điểm chính sách ưu đãi cho KKT cửa khẩu biên giới theo Quyết định 675/TTg ngày 19-6-1996 và sau đó là Quyết định 53/2001/QĐ-TTg (QĐ 53) ngày 19-4-2001, Móng Cái đã có được những bước phát triển nhanh. QĐ 53 về chính sách đối với KKT cửa khẩu biên giới đã thúc đẩy sự hình thành nhanh chóng mạng lưới thương mại khu vực biên giới Móng Cái và làm thay đổi diện mạo KKT cửa khẩu, hệ thống bến bãi, kho hàng, các trung tâm thương mại, hệ thống chợ... Tuy nhiên, nguồn vốn đầu tư KKT cửa khẩu cũng bị giảm đáng kể từ năm 2004 khi thực hiện Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi). Nguồn vốn đầu tư tại KKT cửa khẩu bị giảm hơn 90% so với trước đây, nhiều công trình dở dang và gây nợ đọng lãng phí đáng kể trong XDCB. Từ đó cho thấy, cơ chế, chính sách tài chính theo QĐ 53 là rất phù hợp.

Về thu hút nguồn lực từ đầu tư, trong QĐ 33 đã quy định các hình thức ưu đãi như BOT, BT, BTO nhưng trên thực tế các hình thức này chưa đủ để thu hút đối với các dự án đầu tư phát triển công cộng theo chương trình của Chính phủ. Do vậy, có thể tăng mức thu phí để thu hồi vốn và tăng thời gian thu hồi vốn so với mức quy định hiện hành. Kinh phí GPMB giao cho địa phương chủ động để GPMB, giao đất sạch cho nhà đầu tư, vì hiện nay các nhà đầu tư nước ngoài đặc biệt nghi ngại đối với những dự án chưa xong thủ tục bàn giao mặt bằng. Giao quyền cho các địa phương xây dựng cơ chế, chính sách thu hút đầu tư theo hướng đối với các dự án có điều kiện thu hồi vốn thì được huy động vốn để hoạt động theo cách của mình.

Ngoài ra, để Móng Cái trở thành một trong những trung tâm đầu mối trao đổi hàng hoá và dịch vụ giữa ASEAN - Trung Quốc, Trung Quốc - ASEAN; trung tâm du lịch lớn của khu vực các tỉnh phía Bắc, để tạo thành tuyến du lịch động lực của toàn vùng..., thì vấn đề phát triển, nâng cao chất lượng tiện ích dịch vụ ngân hàng, nhất là thanh toán biên mậu là rất cần thiết. Theo đánh giá của chúng tôi, mức độ tiếp cận dịch vụ ngân hàng ở Móng cái còn rất hạn chế, thanh toán biên mậu còn nhiều bất cập gây khó khăn không nhỏ cho các tổ chức kinh tế và cá nhân trong việc XNK hàng hoá. Mặt khác, chính sách XNK biên mậu của Trung Quốc thay đổi thường xuyên (trước đây hàng hoá XNK tiểu ngạch chỉ phải nộp phí, hiện nay phải trích nộp thuế) dẫn đến thủ tục thanh toán biên mậu hàng XNK sang Trung Quốc gặp khó khăn khi phía Trung Quốc nhập tiểu ngạch hàng hoá của Việt Nam. Do vậy, Móng Cái cần phối hợp với các Bộ, ngành liên quan, nhất là Ngân hàng Nhà nước để nghiên cứu đề xuất và triển khai những giải pháp phát triển mạnh dịch vụ này trên địa bàn.

TS. Nguyễn Thị Kim Thanh
(Viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng)

[links()]