Gần cả đời cống hiến cho cách mạng, cho xã hội

Người sống thọ vượt ngưỡng bách niên và có gần 70 năm đóng góp cho cách mạng, cho xã hội như cụ Hoàng Hữu Chế ở xã Vạn Xuân, huyện Móng Cái, tỉnh Hải Ninh (nay là xã Hải Xuân, TP Móng Cái) thì quả là không nhiều.

Cụ Hoàng Hữu Chế sinh năm 1914 trong một gia đình nông dân nghèo có truyền thống yêu nước. Vì nhà quá nghèo nên cụ không được đến trường, hàng ngày phải đi chăn bò, giúp cha mẹ làm ruộng. Năm 1937, cụ vào Cẩm Phả làm công nhân cho nhà máy sàng than. 2 năm sau, cụ bị bắt làm lính khố đỏ cho thực dân Pháp. Năm 1940, cụ và nhiều thanh niên Bắc Kỳ bị đẩy xuống tàu viễn dương đưa sang Li-băng làm lính đánh thuê cho Pháp. Tuy nhiên, may mắn cho cụ không phải trực tiếp cầm súng chiến đấu mà được bổ sung vào đơn vị cơ giới chuyên vận chuyển quân nhân, vũ khí, lương thực, thuốc men ra chiến trường. Khi chiến tranh Li-băng kết thúc, cụ về Pháp làm thuê ở nhiều đồn điền trồng nho, trồng đào và làm công nhân ở nhà máy sợi để kiếm sống.

Di ảnh cụ Hoàng Hữu Chế. Ảnh: Tư liệu của gia đình

Đầu năm 1945, cụ Chế tham gia vào lực lượng chống phát xít Đức, làm nhiệm vụ chở xăng dầu, lương thực bổ sung cho chiến trường. Khi nước Pháp được giải phóng, cụ Hoàng Hữu Chế cùng nhiều chiến sĩ người Việt tham gia lập Hội Ái hữu, đấu tranh đòi quyền sống, đòi thả tự do, đòi chính phủ Pháp không được xâm lược Việt Nam lần nữa, đòi được về nước phụng sự Tổ quốc. Cụ Chế và các đồng chí của mình đã tham gia nhiều cuộc đấu tranh đình công, bãi công, vận động binh sĩ người Việt trả quân hàm cho Pháp để được tự do, đòi được treo cờ Tổ quốc trên đất Pháp...

Tháng 6-1946, khi Hiệp định Phông-ten-nơ-blô được ký kết, Bác Hồ kêu gọi tất cả những binh sĩ người Việt đang ở Pháp quay về nước. Cụ Chế cùng với hơn 3.000 binh sĩ đã lên tàu viễn dương về lại cố quốc, chấm dứt 7 năm phiêu bạt ở xứ người. Về nước, cụ Chế vận động những chiến sĩ quê ở Hải Ninh vừa từ Pháp về tham gia Vệ quốc đoàn để chiến đấu bảo vệ độc lập tự do của Tổ quốc. Tháng 8-1948, cụ Chế tham gia quân đội, được cử làm Tiểu đội phó Tiểu đội 2, Đại đội 61, Tiểu đoàn 53, Trung đoàn 9. Khoảng 3 tháng sau đó, cụ vinh dự được kết nạp Đảng Lao động Việt Nam.

Khi kháng chiến toàn quốc bùng nổ, đơn vị của cụ Chế chiến đấu ở Hải Phòng, Hải Dương sau đó được sáp nhập vào đoàn quân Tây Tiến sang Lào chiến đấu đến cuối năm 1947 thì rút về nước. Sau đó, cụ về nước được cử đi học Trường quân chính Nguyễn Huệ khoá I khoảng 1 năm thì trở về làm Trung đội phó, Đại đội 95, Tiểu đoàn 1101, Trung đoàn 42 chiến đấu ở Thái Bình. Cụ là một trong những người đầu tiên tham gia thành lập Sư đoàn 304. Liên tiếp những năm sau đó, cụ Chế cùng đơn vị của mình giành nhiều thắng lợi ở Ninh Bình, Hà Nam, Hải Dương, chiến dịch Hoàng Hoa Thám, Chiến dịch Điện Biên Phủ, tiếp quản Hải Phòng. Năm 1958, cụ Chế xuất ngũ, phục viên về xã Hải Xuân tham gia công tác xã hội ở địa phương với nhiều cương vị như: Bí thư chi bộ, Trưởng Công an xã, Tổ trưởng thu mua lương thực ở Phòng Lương thực huyện Móng Cái, Chủ nhiệm HTX tín dụng Hải Xuân...

Năm 1998, cụ Hoàng Hữu Chế mới chính thức nghỉ mọi công tác để an dưỡng tuổi già. Cụ qua đời năm 2014, hưởng thọ 101 tuổi. Cuộc đời cụ Hoàng Hữu Chế là một tấm gương chiến đấu gan dạ, dũng cảm và sáng tạo. Noi gương cụ, các con, cháu, chắt trong nhà đều học hành thành đạt, trở thành những công dân tốt, gia đình hạnh phúc ấm êm, đóng góp tích cực cho cộng đồng xã hội. Anh Hoàng Thế Đông, con của cụ Chế kể: Tôi chưa thấy ai hăng hái tham gia công tác xã hội như cụ. Nghỉ hưu rồi, nhưng cụ chưa chịu vui thú điền viên mà tham gia nhiều việc xã hội đến tận năm 94 tuổi. Con cháu chúng tôi thấy cụ già ngoài 90 vẫn đạp xe lọc cọc đi phát lương hưu cho cán bộ hưu trí mà thương cụ, lo cho sức khoẻ của cụ thì cụ gạt đi bảo vẫn làm được. Chiều lòng cụ, chúng tôi vẫn để cụ làm. Cụ sống với con cháu, với gia đình dòng tộc làng xóm rất chan hoà, luôn mẫu mực để chúng tôi noi theo. Chúng tôi hãnh diện và tự hào về cụ

Huỳnh Đăng