Bảo tồn và phát huy giá trị văn nghệ dân gian - Cần có sự hội tụ sức mạnh tổng hợp

Trong những năm qua, những người làm công tác văn hoá, văn nghệ ở Quảng Ninh đã dành nhiều tâm sức nghiên cứu, sưu tầm và phục dựng kịp thời nhiều giá trị văn hoá, lịch sử, văn nghệ dân gian quý báu, góp phần bảo tồn, xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Điều đó rất đáng trân trọng. Tuy nhiên, trong tiến trình hội nhập, công tác sưu tầm, bảo tồn và phát huy vốn văn hoá văn nghệ dân gian ở Quảng Ninh vẫn còn không ít khó khăn bất cập...

Cán bộ Hội VNDG Quảng Ninh sưu tầm văn học dân gian tại gia đình một nghệ nhân người Dao ở xã Quảng La (Hoành Bồ).

Ông Nguyễn Quang Vinh, Chủ tịch Hội VNDG tỉnh, chỉ ra một số bất cập cụ thể; đó là hiện việc Quảng Ninh đang để mất đi khá nhiều nét sinh hoạt văn hoá độc đáo, đặc sắc trong cộng đồng dân cư; nhiều nghệ nhân đã qua đời mang theo vốn quý dân gian nay không tìm lại được; một số nét đặc sắc trong trang phục dân tộc, điêu khắc dân gian, nghề truyền thống và tri thức dân gian v.v. đang có nguy cơ mai một. Theo ông Nguyễn Quang Vinh, nguyên nhân của tình trạng đó một phần xuất phát từ những hạn chế của Hội VNDG Quảng Ninh như: Chưa động viên và tổ chức phát huy được hết tiềm năng to lớn trong đội ngũ hội viên và nghệ nhân dân gian trên địa bàn tỉnh; nhiều hội viên tuổi cao sức yếu tuy có kinh nghiệm nhưng không thể đóng góp được nhiều; ngược lại, hội viên trẻ lại đang bận rộn với công tác khác nên kết quả hoạt động sưu tầm, phát huy vốn văn nghệ dân gian còn hạn chế. Các hội viên chủ yếu hoạt động theo kiểu “ăn cơm nhà, vác tù và hàng tổng”, hầu như có rất ít sự đãi ngộ từ Hội VNDG tỉnh cũng như của ngành văn hoá hay các địa phương. Cùng với đó, mối quan hệ giữa Hội VNDG tỉnh và các cơ quan quản lý nhà nước, các địa phương trên địa bàn tỉnh cũng còn chưa được quan tâm đúng mức, chưa có sự chỉ đạo thống nhất, đầy đủ. Bên cạnh đó, hiện vẫn còn 2 địa phương trong tỉnh chưa có tổ chức cơ sở Hội VNDG là Ba Chẽ và Cô Tô; từ đó dẫn đến những khó khăn trong hoạt động sưu tầm VNDG ở các huyện này.

Về mặt nhận thức xã hội, Hội VNDG tỉnh cũng chưa nhận được sự đánh giá đầy đủ về vị trí vai trò và chức năng nhiệm vụ của Hội trong việc bảo tồn, phát huy giá trị văn nghệ dân gian; vẫn còn có sự chưa tách bạch rõ ràng giữa vị trí, chức năng nhiệm vụ của Hội VNDG tỉnh với Hội VHNT tỉnh, giữa Hội VNDG tỉnh với Sở VH-TT&DL… Điều này dẫn đến sự chồng chéo trong quá trình hoạt động.

Người đứng đầu Hội VNDG tỉnh cũng thẳng thắn thừa nhận, do năng lực của hội viên và kinh phí thực hiện hạn chế nên Hội chưa thể vươn tới và “bao sân” hết những dự án sưu tầm, bảo tồn và phát huy giá trị VNDG. Còn rất nhiều đề tài nghiên cứu, sưu tầm mà Hội mong muốn làm như: Bảo tồn văn hoá người Dao Quảng Ninh; bảo tồn chèo cổ Quảng Ninh, bảo tồn văn hoá người Tày Quảng Ninh, sưu tầm ca dao các dân tộc miền núi Quảng Ninh v.v. mà “lực bất tòng tâm”…

Để hoạt động sưu tầm, nghiên cứu, bảo tồn VNDG có hiệu quả hơn, ông Nguyễn Quang Vinh đề nghị tỉnh cần có đánh giá tổng quan về tiềm năng văn hoá, văn nghệ dân gian của tỉnh, để từ đó có định hướng nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị VNDG phục vụ sự nghiệp phát triển văn hoá, gắn với phát triển kinh tế và du lịch. Cùng với đó, để tạo điều kiện cho Hội VNDG hoạt động có hiệu quả, UBND tỉnh cần có hướng dẫn quy định cụ thể về mối quan hệ giữa các hội, các địa phương, sở, ngành liên quan trong hoạt động sưu tầm phát huy giá trị VNDG. Ông Vinh nhấn mạnh: Nếu không giải quyết được những vấn đề bức xúc đó thì công tác bảo tồn và phát huy giá trị VNDG của dân tộc nói chung và tỉnh nhà nói riêng trong giai đoạn mở cửa, hội nhập hiện nay sẽ khó mà thu được hiệu quả cao.

Phạm Học