Thắng lợi chiến dịch Biên giới 1950, giải phóng hoàn toàn huyện Bình Liêu

Theo sách "Lịch sử Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh, ngày 16 tháng 9 năm 1950, chiến dịch Biên giới mở màn, giải phóng Cao Bằng, Lạng Sơn và phần lớn huyện Đình Lập, tạo điều kiện cho quân dân tỉnh Hải Ninh đẩy mạnh chiến tranh du kích.

Tháng 10 năm 1950, bộ đội và du kích tỉnh Hải Ninh bao vây đồn Pò Hèn, Tấn Mài, bức địch phải rút lui. Sau khi quân Pháp bị tiêu diệt ở biên giới Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, địch hoảng sợ vội vàng rút lui khỏi các vị trí trên đường số 4 thuộc huyện Đình Lập tới phố cũ huyện Tiên Yên và các đồn dọc đường số 13, huyện Đình Lập được giải phóng.

Lợi dụng lúc địch hoang mang, đêm 30 tháng 10 năm 1950, ta tấn công tiêu diệt địch tại làng Cô Hồn (huyện Bình Liêu).

Trước những chiến thắng vang dội của chiến dịch Biên giới, tháng 11 năm 1950, Tỉnh ủy Hải Ninh họp mở rộng thống nhất nhận định về thắng lợi của chiến dịch. Biên giới là thời cơ thuận lợi nhất để Hải Ninh đẩy mạnh xây dựng cơ sở và đấu tranh vũ trang đánh địch, mở rộng các khu du kích tại các huyện. Tỉnh ủy quyết định đưa các cơ quan và các đơn vị bộ đội tỉnh, huyện về đóng trong nội địa để thuận tiện hoạt động và chỉ đạo phong trào. Các cơ quan tỉnh dọn về khu Đông Tông, Hoành Mỹ, rồi về hẳn khu sông Moóc - Đồng Văn, Ngàn Vàng thuộc huyện Bình Liêu.

Từ đầu tháng 11 năm 1950, bộ đội chủ lực của Trung đoàn 98 phối hợp với bộ đội địa phương tấn công tiêu diệt các đồn Thánh Phún, Tấn Mài, Pác Sĩ, hạ đồn Chúc Bài Sơn, chặn đánh những toán quân địch tiếp viện từ Móng Cái, Hà Cối lên. Quân ta tiêu diệt hơn 400 tên địch, thu một số lớn vũ khí quân trang quân dụng.

Ngày 26 tháng 12 năm 1950, bộ đội chủ lực do trung đoàn 174 của Bộ làm chủ công có sự phối hợp của bộ đội tỉnh và huyện diệt hoàn toàn đồn, giải phóng hoàn toàn huyện lỵ Bình Liêu, chặn đánh quân tiếp viện từ Tiên Yên lên.

Sau khi ta giải phóng huyện Bình Liêu buộc địch phải rút khỏi xã Phong Dụ và một số xã khác của huyện Tiên Yên và huyện Đầm Hà. Du kích các huyện: Hải Chi và Bình Liêu đã chống trả quyết liệt những trận càn của địch vào căn cứ, tiêu diệt 23 tên lính Âu Phi làm cho bọn chúng không dám tự do hoành hành như trước.

Trong năm 1950, dân quân du kích tỉnh Hải Ninh đã phá hoại 40km đường, 30 cầu, 4 phà, 1 sà lan, 150 cột điện và cắt trên 400.000m dây điện thoại của địch.

Sau khi giải phóng Bình Liêu, Trung ương bổ sung cho Hải Ninh nhiều cán bộ từ miền xuôi ra để kịp thời xây dựng củng cố chính quyền ở vùng mới giải phóng và xây dựng cơ sở ở vùng địch hậu, đặc biệt là các xã dọc đường số 4 và ven biển Hải Ninh. Tính đến cuối năm 1950, chính quyền kháng chiến tỉnh Hải Ninh đã làm chủ được 1/3 đất đai toàn tỉnh, mặt biển, nắm được toàn bộ đồng bào đánh cá tại: Hải Ninh, Đầm Hà, Hà Cối, Tiên Yên. Tỉnh đã đặt được cơ quan chỉ đạo hoạt động trên mặt biển ở thuyền dân. Vùng tự do được mở rộng.