Biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, thiên tai, dịch bệnh… là những thách thức an ninh phi truyền thống đã và đang hiện hữu, ảnh hưởng đến đất nước Việt Nam nói chung, Quảng Ninh nói riêng trên con đường hội nhập và phát triển kinh tế - xã hội. Chặng đường vừa qua, đặc biệt là năm 2020 đầy biến động bởi đại dịch Covid-19 đã chứng tỏ được tầm vóc, vị thế, cách làm đầy chủ động, hiệu quả của Quảng Ninh trước việc nhìn nhận, dự báo, ứng phó và vượt qua các thách thức an ninh phi truyền thống.

Tháng 1/2020, tại TP Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc xuất hiện bệnh viêm phổi cấp “lạ” chưa rõ nguyên nhân. Chỉ sau một thời gian ngắn xuất hiện, dịch bệnh mới đã lây lan rất nhanh, không thể tìm ra phác đồ điều trị chính xác, và nhanh chóng trở thành một mối lo ngại vô hình không chỉ cho Trung Quốc và toàn thế giới. Xác định bệnh viêm phổi "lạ" là cực kỳ nguy hiểm, lại bắt đầu xuất hiện ở Trung Quốc – láng giềng của Việt Nam, trong đó, Quảng Ninh là một trong những địa bàn trọng yếu ở phía Đông Bắc khi có đường biên giới cả trên bộ, trên biển, nhiều cửa khẩu, cảng khẩu, đường mòn, lối mở thông thương với địa phương phía nước bạn, Quảng Ninh đã chủ động đề cao cảnh giác, phòng, chống từ xa, quyết tâm kiểm soát dịch bệnh ngay từ tuyến biên giới.

Xác định trong mỗi cuộc chiến, muốn chiến thắng phải nắm thế chủ động, với vai trò, trách nhiệm là một “tiền đồn” của cả nước trong công tác phòng, chống đại dịch, Quảng Ninh nhận thức rõ: Nếu không thể giữ vững được phòng tuyến chống dịch, không chỉ nhân dân trong tỉnh sẽ phải đối mặt với mối đe dọa nghiêm trọng về an toàn tính mạng, sức khỏe, mà cả nước cũng sẽ không an toàn, phải hứng chịu mối nguy dịch hoạ. Vì vậy, ngay từ những ngày đầu năm 2020, Quảng Ninh ngay lập tức triển khai đồng bộ các biện pháp tăng cường giám sát chặt chẽ tình hình dịch bệnh tại cửa khẩu, biên giới cả trên bộ và trên biển; đồng thời đặt ra nhiều kịch bản, tình huống dịch bệnh, chủ động rà soát các trang thiết bị, vật tư, hóa chất, thuốc, bố trí nhân lực sẵn sàng triển khai các biện pháp phòng, chống dịch.

Cửa khẩu Quốc tế Móng Cái được trang bị thiết bị y tế hiện đại, kiểm soát chặt chẽ người nhập cảnh trở về Việt Nam từ phía bên kia biên giới.

Ngày 22/1/2020 (tức 28 Tết Nguyên đán Canh Tý), Tỉnh ủy đã ban hành Chỉ thị số 31-CT/TU về một số biện pháp phòng chống dịch, đồng thời tổ chức họp trực tuyến với tất cả 13 huyện, thị xã, thành phố, 177 xã, phường, thị trấn để chỉ đạo những quyết sách cụ thể, kích hoạt cơ chế phòng, chống dịch xâm nhập, lây lan vào địa bàn tỉnh. Quảng Ninh là địa phương đầu tiên trong cả nước bước vào giai đoạn đầu của cuộc chiến với “giặc” Covid-19 ở mức độ cao nhất, quyết liệt nhất. Trong đó xác định nguy cơ lây nhiễm lớn nhất là những người nhập cảnh từ Trung Quốc về Việt Nam. Tỉnh đặt ra nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu là quyết tâm phòng, chống, không để dịch bệnh có cơ hội xâm nhiễm, lây lan trong cộng đồng, bảo vệ an toàn tính mạng, sức khoẻ cho nhân dân.

Để cụ thể hoá nhiệm vụ phòng, chống dịch, ngày 30/1/2020, Ban Thường vụ Tỉnh ủy tiếp tục ban hành Chỉ thị số 32-CT/TU chỉ đạo các biện pháp cấp bách phòng, chống dịch Covid -19. “3 trước, 4 tại chỗ” (3 trước: Nhận diện, chủ động phòng, chống trước; chuẩn bị phương án, phương tiện vật tư trước; phát hiện, hành động, xử lý trước. 4 tại chỗ: Lực lượng tại chỗ, chỉ huy tại chỗ, phương tiện tại chỗ, hậu cần tại chỗ) trở thành phương châm thường trực, xuyên suốt trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai thực hiện thống nhất trong toàn bộ hệ thống chính trị. Đây cũng là lần đầu tiên trong lịch sử, các biện pháp ứng phó với những thách thức an ninh phi truyền thống được hiện thức hoá sinh động tại Quảng Ninh, với mục tiêu hàng đầu là kiểm soát dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe nhân dân, ổn định xã hội, phát triển kinh tế.

Một mặt, Quảng Ninh ngay lập tức kêu gọi các cấp, ngành, địa phương, người dân, doanh nghiệp, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động nâng cao tinh thần chủ động phòng, chống dịch; cảnh giác, tuyệt đối không được chủ quan, lơ là nhưng không được gây ra tâm lý hoang mang, mất ổn định. Mặt khác, trên toàn tuyến biến giới đường bộ Móng Cái - Hải Hà - Bình Liêu, tỉnh đã lập gần 100 chốt kiểm soát dịch bệnh dã chiến với lực lượng nòng cốt là bộ đội biên phòng, công an, thanh niên tình nguyện… để kiểm soát chặt chẽ toàn bộ đường mòn, lối mở, quyết tâm không để xảy ra tình trạng xuất nhập cảnh trái phép. Cùng với đó, những chốt chặn tại các cửa ngõ của tỉnh cũng được thành lập nhằm kiểm soát chặt chẽ di biến động dân cư, hạn chế nguy cơ dịch bệnh lây lan vào địa bàn. Trong toàn tỉnh, các bệnh viện dã chiến, khu cách ly tập trung được thiết lập ngay tại những địa phương trọng điểm. Những trang thiết bị tốt nhất, đội ngũ bác sĩ giỏi nhất được tăng cường ra tuyến đầu để đảm bảo điều trị cho các trường hợp mắc Covid-19 mà không phải chuyển sâu vào trong nội địa, hạn chế tối đa khả năng lây lan.

Xác định ý nghĩa quan trọng của việc khoanh vùng nhanh, truy vết thần tốc, dập dịch gọn nếu dịch xuất hiện dịch trên địa bàn, Quảng Ninh đã là địa phương đầu tiên trong cả nước triển khai, hoàn thành khám sức khỏe, khai báo y tế cho người dân. Bước đi thần tốc này của tỉnh đã giúp các cơ quan chức năng nắm chắc những di biến động về dân cư, nâng cao khả năng sàng lọc, khoanh vùng, dập dịch. Với cách làm quyết liệt, đúng thời điểm, nên mặc dù là địa phương có nguy cơ rất cao, nhưng trong suốt thời gian đỉnh dịch tại Trung Quốc cũng như toàn cầu, Quảng Ninh vẫn đảm bảo an toàn tuyệt đối, không để trường hợp lây nhiễm nào qua tuyến biên giới vào trong nội địa và nhanh chóng truy vết thần tốc, khoanh vùng hẹp, xét nghiệm diện rộng, xử lý tốt tất cả các ca bệnh xuất hiện trên địa bàn tỉnh.

Ở vị trí tuyến đầu chống dịch Quảng Ninh đã thực hiện tốt trọng trách giữ an toàn cho hậu phương qua nhiều giai đoạn của “cuộc chiến” với đại dịch và đúc rút những kinh nghiệm để tỉnh và cả nước tiếp tục vừa chủ động thực hiện nhiệm vụ phòng, chống dịch hiệu quả, vừa giữ nhịp phát triển kinh tế - xã hội. Đến thời điểm này, nhìn lại những ngày tháng chiến đấu với dịch bệnh Covid-19 thấy rằng, truyền thống "Kỷ luật và Đồng tâm" của người Quảng Ninh đã tạo nên những thắng lợi "kép" trước thách thức an ninh phi truyền thống. Tỉnh vừa đảm bảo an toàn tuyệt đối sức khỏe, tính mạng của người dân, thực hiện tốt trọng trách quốc gia, vừa đảm bảo giữ ổn định phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn, góp phần cùng cả nước hạn chế thấp nhất những thiệt hại về kinh tế do dịch bệnh tác động, gây ra.

Trong cuộc chiến không tiếng súng “chống giặc” Covid-19, Quảng Ninh vừa thực hiện nhiệm vụ ngăn chặn dịch không để lây lan, xâm nhiễm vào địa bàn, bảo vệ cho hậu phương an toàn, vừa thực hiện trọng trách quốc gia được Chính phủ giao phó đó là mở cửa Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn liên tiếp đón các chuyến bay quốc tế chở người Việt từ các vùng dịch bệnh trên thế giới về nước. Sân bay Vân Đồn đã liên tục đón hàng trăm chuyến bay, đưa hàng nghìn công dân Việt Nam và các chuyên gia, lao động tay nghề cao người nước ngoài. Quảng Ninh đã không chỉ thực hiện trọn trọng trách quốc gia, mà còn vẹn nghĩa đồng bào.

Tỉnh phối hợp với phía Trung Quốc thực hiện thông quan cầu Bắc Luân II, mở cửa giao thương trở lại hoạt động xuất nhập khẩu ổn định trong điều kiện đảm bảo an toàn phòng, chống dịch.

Với sự vào cuộc quyết liệt và quyết tâm cao nhất, Quảng Ninh đã hiện thực hóa mục tiêu đã đề ra trong năm 2020 với những con số ấn tượng. Tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRDP) năm 2020 đạt 10,05%, là một trong số ít các địa phương vừa có mức tăng trưởng cao nhất cả nước. Trong đó, khu vực công nghiệp - xây dựng đạt mức tăng trưởng cao nhất (tăng 13,1%), khẳng định trụ cột đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế; khu vực dịch vụ bị ảnh hưởng nặng nề do dịch bệnh song vẫn đạt mức tăng trưởng 7,5%. Quảng Ninh cũng vượt kế hoạch thu ngân sách nhà nước trong bối cảnh khó khăn chung do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, với tổng thu ngân sách nhà nước đạt 49.500 tỷ đồng, vượt 10% so với dự toán Trung ương giao, tăng 7% so với cùng kỳ, thuộc nhóm dẫn đầu cả nước.

Không chỉ giữ vững thành trì phòng, chống dịch, làm tròn trọng trách với quốc gia, dân tộc, trong bối cảnh sản xuất cả thế giới bị đình trệ do dịch bệnh, thì Quảng Ninh còn là việc giữ ổn định nhịp sản xuất, đóng góp cho tăng trưởng của đất nước. Trong suốt năm 2020, ở Quảng Ninh, hàng vạn thợ mỏ vẫn hăng say thi đua lao động sản xuất, làm ra thật nhiều than để bù đắp cho sự sụt giảm của các ngành kinh tế khác. Gần 100.000 thợ mỏ được đảm bảo an toàn tuyệt đối trước dịch bệnh. Quảng Ninh sản xuất 41 triệu tấn than nguyên khai trong năm 2020, đảm bảo cung cấp cho các ngành sản xuất nhiệt điện, phân bón, xi măng trong nước…

Đặc biệt giữ môi trường đầu tư, sản xuất, kinh doanh an toàn nhất trước dịch bệnh, để đảm bảo nguồn nguyên liệu cung cấp cho sản xuất của các nhà máy trên địa bàn và xuất khẩu hàng hóa, chiến thuật “đóng - mở” đã được tỉnh Quảng Ninh áp dụng thực hiện linh hoạt. Khi dịch bệnh đang bùng phát dữ dội, ngay lập tức Quảng Ninh thực hiện việc tạm dừng việc thông quan hàng hóa qua các cửa khẩu để củng cố các giải pháp kiểm soát, ngăn chặn dịch lây lan, xâm nhiễm; khi dịch bệnh đã được kiểm soát chặt chẽ từ cả hai bên biên giới, tỉnh đã thống nhất hai bên thực hiện thông quan, mở cửa giao thương trở lại hoạt động xuất nhập khẩu ổn định, đảm bảo nguồn cung nguyên liệu cho doanh nghiệp sản xuất ở cả hai nước…

Trong bối cảnh gặp nhiều khó khăn, tỉnh cũng đã khởi công mới và đẩy nhanh tiến độ đầu tư 9 dự án, công trình động lực, với tổng vốn đầu tư 32.338 tỷ đồng; hoàn thành và gắn biển 10 công trình chào mừng Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XV, với tổng mức đầu tư trên 5.649 tỷ đồng. Công tác cải cách hành chính, môi trường đầu tư kinh doanh tiếp tục được cải thiện. Công tác quy hoạch, quản lý đất đai, tài nguyên và môi trường được tăng cường. An sinh xã hội được đảm bảo; y tế, giáo dục, văn hóa, thể thao, lao động, việc làm tiếp tục được quan tâm; quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội được đảm bảo, chủ quyền biên giới, biển đảo được giữ vững, không để xảy ra đột xuất, bất ngờ.

Tin tưởng rằng, từ kinh nghiệm ứng phó trước những yếu tố an ninh phi truyền thống của năm 2020, trong đó đặc biệt là phòng, chống dịch Covid-19, Quảng Ninh vững tin tiếp tục thực hiện thành công "mục tiêu kép", hoàn thành và hoàn thành vượt mức những chỉ tiêu, kế hoạch đã đề ra cho năm 2021.