Vùng mỏ đổi mới đi lên

Ký ức lớp lứa 7X như chúng tôi về một vùng than Quảng Ninh thời thơ ấu vẫn vương bao khó khăn, thiếu thốn từ gia đình, trường sở tới quê hương. Vậy nhưng, những câu chuyện “ngày xưa” chưa xa ấy, với lớp con cái chúng tôi giờ có khi chả khác gì “cổ tích”…

Dẫn một chi tiết nhỏ vậy để thấy, vùng mỏ lắm gian lao của cha ông hôm nay đã “thay da đổi thịt” trong công cuộc đổi mới mạnh mẽ như thế nào.

Ký ức trong tôi

Luồng gió nông thôn mới đã làm thay đổi diện mạo "tam nông" ở Quảng Ninh.

Cái câu “Già được bát canh, trẻ được manh áo mới”, lớp 7X cuối đời thuộc gia đình công nhân mỏ như chúng tôi vẫn thấy thấm.

Tết đến có miếng vải hoa, được mẹ chong đèn thức khuya khâu cho cái áo đúng là “vui như tết”, mặc mãi không muốn giặt. Mùi vải mới thơm phức ám ảnh trong giấc mơ trẻ con ngây thơ. Gia đình công nhân có gạo cấp theo tem phiếu nhưng bữa cơm vẫn đạm bạc, thiếu thịt, thiếu mỡ, mì chính; trẻ con thèm kẹo bánh, thèm đường…

20 năm trước, tôi lần đầu tiên xa nhà về Hạ Long công tác. Con đường 18 trải nhựa chạy từ Đông Triều xuống Hạ Long rồi xuống thị xã mỏ Cẩm Phả còn khá nhỏ, uốn lượn. Nhà cửa hai bên đường vẫn thưa thớt, lau lách hai bên đường nở bạt ngàn trắng xóa khiến tôi ngỡ ngàng vì sự hoang sơ.

Tuyến đường chính vẫn chạy qua khu trung tâm du lịch Bãi Cháy, bên là biển với rừng phi lao, bên là đồi mọc rải rác các khách sạn, nhà hàng. Con phà Bãi Cháy nồng mùi xăng dầu, xe cộ tấp nập những chuyến phà chở khách sang sông. Dốc Đèo Bụt vẫn cheo leo, tạo cảm giác mạnh cho những tay lái mới như tôi. Thị xã mỏ vẫn lem nhem, bụi bặm…

Điện lưới được đưa ra đảo Cô Tô và các xã đảo khác của Quảng Ninh đã hiện thực hóa ước mơ ngàn đời của người dân trên đảo.

Ấn tượng về Hạ Long, Cẩm Phả - 2 đô thị trung tâm của vùng mỏ Quảng Ninh trong tôi khi ấy là như thế. Còn cả những huyện, thị khác nữa mà tôi có dịp trải nghiệm trong những chuyến đi tác nghiệp của nghề báo. Nhất là khu vực miền Đông, từ Móng Cái, Ba Chẽ, Bình Liêu, Hải Hà, Đầm Hà tới khu vực biển đảo Vân Đồn, Cô Tô.

Tất cả giờ đã đổi khác, nhanh tựa cái chớp mắt nhưng đẹp tựa một giấc mơ.

Những cuộc đổi đời…

Có lẽ, điều nhìn thấy trước nhất là sự thay đổi trên những con đường dọc dài khắp các địa phương trong toàn tỉnh. Quảng Ninh đã có 2 tuyến đường cao tốc, tuyến cao tốc Hạ Long - Hải Phòng, Hạ Long - Vân Đồn hoàn thành đã giúp rút ngắn thời gian kết nối giữa 3 địa phương tam giác Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh trong vùng động lực kinh tế phía Bắc.

Dự án đường Cao tốc Vân Đồn - Móng Cái đang được đẩy nhanh quá trình thi công, khi hoàn thành sẽ kết nối tuyến cao tốc dọc tỉnh với tổng chiều dài gần 200km, kết nối thuận lợi Hà Nội - Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái, là cửa ngõ cao tốc Việt Nam, ASEAN với Trung Quốc.

Tuyến quốc lộ 18 chạy qua Quảng Ninh được mở rộng, nắn không chạy vào trung tâm nội thị của nhiều địa phương dọc tuyến. Và các tuyến đường nội thị, liên xã, liên thôn của các địa phương cũng được bê tông hóa, nhựa hóa sạch đẹp, điện thắp sáng đường quê trong phong trào xây dựng nông thôn mới.

TP Hạ Long nay đã trở thành thành phố du lịch hiện đại, là điểm đến của bạn bè năm châu. Ảnh: Tàu du lịch đưa khách tham quan vịnh Hạ Long.

Đường mở trước, kinh tế phát triển theo. Người dân các địa phương, nhất là các xã vùng sâu, vùng xa có điều kiện đẩy mạnh sản xuất, thông thương hàng hóa, xóa nghèo, vươn lên làm giàu. Những cánh đồng hàng trăm triệu/ha, những tỷ phú nông dân đã không còn hiếm, nơi đâu cũng có.

Phong trào “tam nông” được triển khai hiệu quả thực sự đã thổi những luồng gió mát lành làm thay đổi nông nghiệp, nông thôn và đời sống người nông dân khắp các vùng quê của Quảng Ninh.

Không chỉ các địa phương vùng sâu, xa khó khăn trên đất liền, các tuyến đảo cũng mang một diện mạo mới khi được đầu tư phục vụ cho quốc phòng an ninh, phát triển kinh tế, du lịch, đảm bảo đời sống dân sinh. Đặc biệt là dự án đưa điện lưới ra đảo Cô Tô và các xã đảo khác của Quảng Ninh đã giúp hiện thực hóa ước mơ ngàn đời của người dân vùng đảo.

Những tuyến đường hoa trong phong trào xây dựng nông thôn mới tại thị xã cửa ngõ Đông Triều.

Còn nhớ, tháng 7/2011, tôi theo đoàn cán bộ văn hóa của tỉnh ra công tác tại Cô Tô. Tàu gỗ say lắc lư ám ảnh nhưng ám ảnh nhất với cả đoàn là giữa mùa hè đổ lửa mà điện phập phù, cây quạt trần chạy lờ đờ, thổi thẳng vào người cũng không làm dịu đi cái nóng. Ai nấy đều cảm thấy như kiệt sức giữa đảo xa…

Ấy vậy mà chỉ một năm sau, Dự án đưa điện lưới ra huyện đảo Cô Tô đã được khởi công và gần 1 năm sau nữa thì khánh thành vào tháng 10/2013.

Nối tiếp đó là các dự án đưa điện lưới ra 5 xã đảo huyện Vân Đồn, tháng 1/2015 khánh thành. Giai đoạn I dự án cấp điện lưới quốc gia cho đảo Cái Chiên (huyện Hải Hà), tới tháng 4/2016, người dân chính thức được dùng điện lưới và giai đoạn II cấp điện lưới quốc gia cho đảo Trần (huyện Cô Tô) hiện đang triển khai, dự kiến cuối năm nay sẽ hoàn thành.

Tuyến đường bao biển thơ mộng đang được đầu tư của TP Hạ Long. Ảnh: Phạm Học

Đời sống kinh tế nâng lên, diện mạo các vùng miền có sự thay đổi vượt bậc từ cả nông thôn, miền núi tới đô thị. Ai lâu tới vài năm chưa về Uông Bí, Hạ Long, Cẩm Phả, Móng Cái… giờ đây quay lại chả thể tránh khỏi ngỡ ngàng.

Du khách tới thủ phủ Hạ Long hẳn không khỏi xuýt xoa khi ngắm thành phố biển, thành phố du lịch đang "lột xác" từng ngày với những tuyến đường ven biển rộng mênh mông, cây xanh, hoa nở đẹp mắt, thưởng ngoạn những công trình văn hóa, vui chơi giải trí cao cấp và biết bao sự đổi thay lớn lao khác…

Tôi bỗng nhớ tới lời nhận xét trong cuốn sách của một nghệ sĩ quen biết. Ông viết: Ở Quảng Ninh, từ biên giới đến hải đảo, họ làm than và đánh giặc, đấu tranh bảo vệ an ninh biên giới, cùng con cháu xây dựng một Quảng Ninh giàu đẹp và anh hùng…  

Đời sống thợ mỏ hôm nay được nâng lên rất nhiều so với các lớp thế hệ cha anh năm xưa. Ảnh: Phạm Cường (CTV)

Tôi lại nhớ bố tôi, ông rời quê hương ra Quảng Ninh làm thợ lò vào những năm tháng thật khó khăn nhưng rồi đã gắn bó cả đời với Vùng mỏ.

Rồi ông Hoàng Tuấn Dương, nguyên Trưởng Ban Tuyên giáo Đảng ủy Than Quảng Ninh, một nhà văn của Quảng Ninh, cũng là một cán bộ lâu năm mê mỏ, mê than. Sở dĩ tôi nói thế bởi nghe ông kể chuyện, quá trình công tác đã 3 lần được điều đi làm công việc khác, nhưng cả 3 lần ông đều xin được ở lại với ngành than.

Nhớ về sự thay đổi của Vùng mỏ, của ngành than và đời sống thợ mỏ, ông bảo: Khi ta vào tiếp quản, việc khai thác than chủ yếu là thủ công. Sản lượng than khai thác chỉ được 3 - 4 triệu tấn.

Công nhân đi làm quần áo có gì mặc nấy, trời rét buốt, ra lò than dính đầy người mà tắm cũng chỉ có nước lạnh. Cấp dưỡng chỉ làm 2 nồi cơm và nước uống, cơm ăn chung, thức ăn của ai người ấy mang đi… Dần dần thì lò bễ, nhà máy, bến cảng, đường đi lối lại được cải tiến, mở mang dần, trang thiết bị khai thác than được đầu tư hiện đại…

So với trước đây, thợ mỏ bây giờ sướng lắm, nhiều cái hơn hẳn. Trang thiết bị máy móc hiện đại. Công nhân được tắm nước nóng, đi xe có điều hòa, ăn theo món. Lương tháng đạt 9-10 triệu đồng trở lên. Tết đến có tiền thưởng, ô tô chở về nhà, hết Tết lại chở ra. Tham quan du lịch năm nào cũng có.

Thợ mỏ ngày nay so với xưa không thể nào so sánh được, nhiều thứ vượt trội hơn hẳn, rất đáng vui mừng, phấn khởi…

Ngọc Mai