Cần đảm bảo quyền lợi cho người lao động

Đến ngày 1/1/2016, tất cả các doanh nghiệp phải chuyển thang bảng lương do doanh nghiệp tự xây dựng theo Nghị định số 49/2013/NĐ-CP đến cơ quan BHXH để áp dụng mức đóng bảo hiểm cho người lao động. Tuy nhiên, qua hai năm Nghị định số 49/2013/NĐ-CP được ban hành và có hiệu lực, đến nay nhiều doanh nghiệp vẫn chưa thực hiện xây dựng thang, bảng lương mới cho người lao động.

Lợi ích từ hai phía

Nghị định 49/2013/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Bộ Luật lao động về tiền lương và có hiệu lực từ ngày 1-7-2013. Theo đó, tất cả các thành phần doanh nghiệp đều tự xây dựng thang, bảng lương.

Hô an toàn trước khi vào ca tại Phân xưởng Khai thác 9, Công ty Than Dương Huy.

Việc xây dựng thang bảng lương không còn mới lạ với các doanh nghiệp ngoài nhà nước bởi các doanh nghiệp thành phần này hiện vẫn đang áp dụng thang, bảng lương do doanh nghiệp tự xây dựng. Riêng các doanh nghiệp cổ phần hóa, doanh nghiệp nhà nước trước đó vẫn áp dụng xếp lương cho người lao động theo Nghị định 205/2004/NĐ-CP nhưng theo nghị định mới sẽ chuyển sang thang, bảng lương do doanh nghiệp tự xây dựng và ban hành. Việc xây dựng thang bảng lương phải căn cứ vào tổ chức sản xuất, tổ chức lao động, doanh nghiệp xây dựng và quyết định thang lương, bảng lương đối với lao động quản lý, lao động chuyên môn kỹ thuật, nghiệp vụ và công nhân trực tiếp sản xuất, kinh doanh, phục vụ. Việc xây dựng số bậc của thang lương, bảng lương phụ thuộc vào độ phức tạp quản lý, cấp bậc công việc hoặc chức danh đòi hỏi. Thang lương, bảng lương phải được định kỳ rà soát để sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với điều kiện thực tế về đổi mới công nghệ, tổ chức sản xuất, tổ chức lao động, mặt bằng tiền lương trên thị trường lao động và bảo đảm các quy định của pháp luật lao động… Và thay bằng việc đóng bảo hiểm cho người lao động theo mức lương tối thiểu vùng như trước đây, thì các doanh nghiệp phải xây dựng thang lương theo Nghị định 49 và làm căn cứ đóng BHXH từ ngày 1/1/2016.

Theo ông Đỗ Văn Khánh, Giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật Công đoàn (LĐLĐ tỉnh): Nghị định này ra đời là phù hợp với nền kinh tế thị trường, giúp hai bên trong mối quan hệ lao động tự thỏa thuận; tạo điều kiện cho doanh nghiệp trọng người tài; đồng thời khắc phục được sự chênh lệch về mức được hưởng chế độ BHXH khi về hưu của người lao động ở các thành phần doanh nghiệp khác nhau, nhưng công việc như nhau...

Cần giám sát, tham mưu ngay từ cơ sở

Sau khi Nghị định 49 ra đời được hơn hai năm, rõ nhất là Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản (TKV) đã xây dựng thang bảng lương cho người lao động và trình lên Bộ LĐ,TB&XH.

Theo ông Lê Thanh Xuân, Phó Chủ tịch Công đoàn TKV thì ngay khi có Nghị định 49, Tập đoàn đã thành lập Ban Chủ nhiệm xây dựng Đề án thang bảng lương và lấy ý kiến tham gia của nhiều thành phần, đặc biệt là phía Công đoàn nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Việc áp dụng thang bảng lương mới giúp hệ số lương, mức lương sẽ tiệm cận dần với thu nhập của người lao động, và là căn cứ để đóng BHXH, vì thế sẽ có lợi hơn cho người lao động rất nhiều. Trước đó, các đơn vị của Tập đoàn cũng đã trả lương theo vị trí cho người lao động từ lâu, tuy nhiên, để khắc phục sự chênh lệch về mức lương và mức được hưởng chế độ BHXH thì chỉ có thể khi áp dụng thang bảng lương mới này.

Tuy nhiên, qua tìm hiểu, còn nhiều doanh nghiệp CPH, doanh nghiệp nhà nước chưa triển khai xây dựng thang bảng lương theo Nghị định. Với thực trạng này, nhiều người lao động tỏ ra băn khoăn, không hiểu đến ngày 1/1/2016, các doanh nghiệp chưa xây dựng thang bảng lương mới sẽ lấy gì để trình BHXH và các cơ quan chức năng nhằm bảo đảm quyền lợi của người lao động?

Thực tế hiện nay việc quản lý nhà nước hiện chưa theo kịp với thực tiễn, cán bộ thanh, kiểm tra trong lĩnh vực này thì mỏng. Trong khi người lao động luôn khao khát việc làm, còn nhiều doanh nghiệp thì đặt lợi ích kinh doanh lên trên hết, vì vậy dẫn đến tình trạng xây dựng thang, bảng lương, định mức lao động còn chưa sát với công sức, trí tuệ của người lao động. Công đoàn là tổ chức duy nhất bảo vệ quyền lợi của người lao động, nhưng hiện nay trên địa bàn tỉnh chỉ có 600 doanh nghiệp có tổ chức công đoàn, so với con số trên 8.000 doanh nghiệp thì đó là một con số quá khiêm tốn. Cán bộ công đoàn nhiều nơi còn thiếu, kiến thức về chính sách pháp luật lao động còn hạn chế, kỹ năng kém, vai trò công đoàn trong doanh nghiệp còn mờ nhạt bởi phần lớn họ cũng chỉ làm công tác kiêm nhiệm, là người đi làm công ăn lương nên cũng không dám đứng ra bênh vực quyền lợi người lao động.

Vì vậy, để việc xây dựng thang, bảng lương, định mức lao động tại các doanh nghiệp gắn liền với việc đảm bảo quyền lợi của người lao động, đảm bảo đúng với quy định của nhà nước, thì ngay tại cơ sở, cán bộ công đoàn cần giám sát, tham mưu, tư vấn cho doanh nghiệp trong việc xây dựng thang, bảng lương. Bên cạnh đó, cán bộ công đoàn cần nâng cao năng lực, vai trò, hiểu biết sâu về tiền lương, định mức lao động; am hiểu công việc ở đơn vị để tham gia xây dựng mức lương phù hợp với từng đối tượng. Hoặc công đoàn có thể thuê chuyên gia tư vấn pháp luật lao động tư vấn xây dựng thang, bảng lương. Người lao động cần có kiến nghị với công đoàn về sự bất hợp lý trong xây dựng thang, bảng lương, định mức lao động. Ở những nơi không có CĐCS thì đại diện tập thể người lao động nơi đó phải có văn bản kiến nghị gửi cho công đoàn cấp trên.

Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cấp huyện cần có văn bản đôn đốc, hướng dẫn các doanh nghiệp xây dựng thang, bảng lương, thậm chí tổ chức tập huấn, hướng dẫn cho doanh nghiệp xây dựng thang, bảng lương. Cơ quan quản lý nhà nước về pháp luật lao động cần tăng cường giám sát chặt chẽ, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong xây dựng thang, bảng lương, định mức lao động, chế độ chính sách pháp luật để chính sách ban hành ra được đưa vào cuộc sống có tính hiệu quả và thực tiễn hơn.

Thanh Hằng