Sá sùng khô Vân Đồn

Ở Quảng Ninh, sá sùng tập trung ở các bãi cát thuộc các xã đảo Minh Châu, Quan Lạn của huyện Vân Đồn. Sá sùng Vân Đồn được đánh giá là ngon thượng hạng và có giá đắt đỏ nhất trong nước,  từ 3,7-6 triệu đồng/kg khô. Đây cũng là nơi nổi tiếng với nghề đào sá sùng của những người dân trên đảo.

Sá sùng được sấy khô trên bếp than hoa.

Để có được sản phẩm sá sùng khô, người dân mất rất nhiều công sức và phải có kinh nghiệm lâu năm trong nghề, từ việc đi ra bãi biển tìm tổ sá sùng, rồi dùng mai đào (công cụ khai thác), sau đó về nhà sơ chế, loại bỏ hoàn toàn cát trong ruột sá sùng, trần qua nước sôi ở nhiệt độ 20⁰C, rồi đem đi sấy khô trên hệ thống bếp than hoa. Thường thì 12-14kg sá sùng tươi, sau khi sơ chế, sấy khô được 1kg sá sùng khô.

Nói về độ ngon và có giá trị kinh tế thì phải kể đến sá sùng tại các xã đảo Quan Lạn, Minh Châu, bởi sá sùng ở đây to con, dày mình, nên khi sơ chế thành sản phẩm khô, sá sùng vẫn giữ được kích thước, khi chế biến thành món ăn có độ thơm, ngọt và dai. Để tìm bắt được sá sùng tươi sống, người đi đào phải nhanh mắt, nhanh tay, khi thấy tổ sá sùng là phải kết hợp chân, tay để đưa nhanh cái mai đâm sâu xuống cát nơi có tổ sá sùng đào lên; nếu chậm, sá sùng sẽ chui sâu xuống cát, không bắt được. Trước đây sá sùng còn nhiều, dễ đào, một người có thể đào được 7-8kg sá sùng tươi/ngày; nay sá sùng khan hiếm, mỗi ngày người đào giỏi nhất xã cũng chỉ được 1-2kg.

Mẹ con bà Vũ Thị Bình (thị trấn Cái Rồng) chuẩn bị sá sùng khô bán phục vụ Tết Tân Sửu 2021.

Chính vì khan hiếm song lại có giá trị dinh dưỡng cao, nên giá sá sùng khô ở Vân Đồn luôn cao, từ 3,7-6 triệu đồng/kg, tùy thuộc chủng loại và thời điểm trong năm, cao nhất là dịp cuối năm, cận kề Tết Nguyên đán khi nhu cầu người tiêu dùng tăng cao.

Theo kinh nghiệm của những người khai thác sá sùng lâu năm ở Vân Đồn, khi chọn sá sùng, cần chọn loại mình dày, đều con, màu trắng ngà, sạch cát và có mùi thơm đặc trưng của hải sản. Các loại sá sùng mỏng, trắng tinh dễ bị tẩy trắng; hoặc thân đã chuyển màu xanh nhạt, có lấm tấm trắng là loại đã bị để lâu hoặc bị mốc. Đến Vân Đồn, du khách có thể tìm mua sá sùng khô về làm quà ở bất kỳ đại lý bán hàng hải sản khô trên địa bàn hoặc trong chợ trung tâm Cái Rồng. 

Sá sùng khô được rang qua dầu ăn, thành món ăn ngon, hấp dẫn.

Với giá trị kinh tế cao, để đảm bảo duy trì phát triển bền vững loài sá sùng trước những nguy cơ khai thác cạn kiệt, ô nhiễm môi trường biển, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 1345/QĐ-UBND ngày 4/5/2016 phê duyệt nhiệm vụ “Bảo tồn gen sá sùng Sipunculus Nudus Linnaeus, 1766 trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh”. Trung tâm Khoa học kỹ thuật và Sản xuất giống thủy sản Quảng Ninh hiện đã thực hiện lưu giữ, bảo tồn, khoanh vùng, quản lý vận hành vùng bảo tồn sá sùng 10ha tại các địa phương Vân Đồn, Đầm Hà, Hải Hà và Móng Cái. 

Mạnh Trường