Than Núi Béo: Thành công trong chuyển hướng khai thác than hầm lò

Từng là mỏ than lộ thiên hình thành vào thời kỳ khó khăn nhất khi Nhà nước xóa bỏ bao cấp và đúng lúc Liên Xô (cũ) tan rã, đột ngột ngừng viện trợ, tưởng như không thể tồn tại, nhưng sau 2 thập niên, Công ty Cổ phần than Núi Béo - Vinacomin đã vươn lên trở thành một trong những đơn vị khai thác than lộ thiên có tốc độ tăng trưởng ngoạn mục, đạt sản lượng than khai thác lớn nhất toàn ngành. Và đến nay, sau hơn 10 năm chuyển đổi công nghệ sản xuất sang hầm lò, Than Núi Béo tiếp tục chinh phục độ sâu -350 m, tiếp tục khai thác hàng triệu tấn than hầm lò, đóng góp vào sự phát triển của quê hương, đất nước.

Nhìn lại lịch sử phát triển 35 năm, trải qua biết bao thăng trầm, biến động nhưng các thế hệ thợ mỏ Núi Béo luôn tự hào về truyền thống đoàn kết, vượt khó, năng động, sáng tạo để góp phần vào thành quả to lớn của Công ty. Thời kỳ sản xuất than lộ thiên, theo tính toán, Than Núi Béo sẽ đạt công suất thiết kế 1,2 triệu tấn than vào năm 2005 nhưng Công ty đã đạt sản lượng này sớm hơn 2 năm. Và đến năm 2005, Công ty đã đạt mức khai thác 3 triệu tấn than/năm, tăng gấp 2,5 lần so với công suất thiết kế. Với những bước đi rất mới mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, năm 2005, Núi Béo là đơn vị khai thác than đầu tiên của Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) tiến hành cổ phần hoá doanh nghiệp. Tiếp bước thành công, năm 2009, Than Núi Béo khai thác 5,1 triệu tấn than nguyên khai - trở thành đơn vị đầu tiên của TKV đạt sản lượng cao nhất mà đến nay chưa có doanh nghiệp nào theo kịp.

Là mỏ than nằm trong lòng thành phố Hạ Long - trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, du lịch của tỉnh Quảng Ninh nên để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh giai đoạn tiếp theo, Núi Béo phải tăng cường thực hiện mục tiêu chiến lược: “Phát triển sản xuất đi đôi với bảo vệ môi trường”. Trước thực tế đó, năm 2012, Than Núi Béo được TKV giao làm chủ đầu tư Dự án đầu tư xây dựng công trình khai thác hầm lò do TKV tự thiết kế và thi công với số vốn trên 5.300 tỷ đồng, có công suất 2 triệu tấn than/năm. Đây là chiến lược cốt lõi để phát triển Công ty, cũng là khát vọng của hàng nghìn thợ mỏ Núi Béo khi sản lượng than lộ thiên đang dần cạn kiệt. Công ty nhận nhiệm vụ mới trong niềm tự hào được TKV tin tưởng nhưng cũng là lúc phải đảm đương thử thách rất lớn bởi nguồn lực tài chính khó khăn, trình độ và trang thiết bị mỏ hầm lò gần như chưa có gì. Một lần nữa, tinh thần đoàn kết vượt khó của thợ mỏ Than Núi Béo được khơi dậy. Ngày mùng 3/2/2012, nhân dịp kỷ niệm 82 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, Than Núi Béo chính thức khởi công Dự án đầu tư xây dựng công trình khai thác hầm lò - ghi dấu mốc quan trọng trong tiến trình xây dựng và phát triển Công ty.

Việc chuyển đổi một mỏ lộ thiên quy mô lớn sang mỏ hầm lò có độ sâu lớn là vấn đề vô cùng phức tạp, là việc làm chưa từng có trong tiền lệ ở TKV. Với quyết tâm cao độ, sau đó 3 năm, ngày 26/4/2015, Than Núi Béo và các nhà thầu đã tiến hành đổ mẻ bê tông cuối cùng đáy giếng phụ, kết thúc quá trình thi công cặp giếng đứng. Như vậy, từ một mỏ lộ thiên đã từng đạt công suất cao nhất ngành than, đến nay, Than Núi Béo đặt chân đến độ sâu -350 m so với mực nước biển để tiếp tục hành trình chinh phục những đỉnh cao mới trên những cung đường sản xuất than.

Để đẩy nhanh tiến độ, Đảng bộ Than Núi Béo quyết liệt chỉ đạo Công ty tăng tốc thực hiện các hạng mục quan trọng của Dự án giai đoạn 2015 - 2020. Ngày 14/9/2015, Đảng ủy Công ty đề ra Nghị quyết số 89 tập trung chỉ đạo đầu tư xây dựng cơ bản, tổ chức sản xuất, chuyển đổi công nghệ từ khai thác lộ thiên sang khai thác hầm lò. Ngay sau đó, trong năm 2016, Công ty đã hoàn thiện thi công lò ngầm thông gió từ mức + 36 nối thông với lò ngầm vận tải mức -50. Đến ngày 19/5/2017, nhân kỷ niệm 127 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, Công ty đã đưa lò chợ đầu tiên vào hoạt động.

Ngày 1/6/2017, Đảng ủy Công ty tiếp tục ban hành Nghị quyết số 577 về đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, vật liệu mới, cơ giới hóa, tự động hóa, tin học hóa vào sản xuất và quản lý. Với sự đồng thuận của người lao động và sự điều hành năng động của lãnh đạo Công ty, chỉ trong thời gian ngắn, Công ty đã nhanh chóng làm chủ công nghệ đào chống lò bằng vì neo và được TKV đánh giá cao. Năm 2018, Công ty đưa hệ thống trục tải giếng đứng phụ vào hoạt động. Theo kế hoạch, Công ty sẽ bắt đầu khai thác than hầm lò vào năm 2019 nhưng với sự chuẩn bị khẩn trương, Công ty đã tổ chức khai thác tấn than hầm lò đầu tiên sớm hơn dự kiến. Trong năm 2019, Công ty áp dụng công nghệ đào lò bằng máy combai kết hợp chống lò bằng vì neo. Đầu năm 2020, Công ty sử dụng đầu tàu diezen kết hợp ray bánh răng dẫn hướng vào vận chuyển các thiết bị siêu trường, siêu trọng và đưa lò chợ cơ giới hoá đồng bộ đầu tiên vào hoạt động. Cùng thời gian này, Công ty đưa 5 lò chợ giá xích công suất 200 nghìn tấn/năm và 1 lò chợ cơ giới hóa công suất 600 nghìn tấn/năm vào hoạt động.

Đến năm 2021, Công ty lắp đặt hoàn thiện toàn bộ thiết bị trên mặt bằng công nghiệp và trong lòng cặp giếng, bắt đầu vận hành hệ thống thiết bị trục tải giếng đứng chính và chính thức đặt dấu mốc hoàn thành quá trình xây dựng cơ bản Dự án. Đây cũng là năm Than Núi Béo kết thúc hoàn toàn khai thác than lộ thiên, thực hiện dự án đóng cửa mỏ và hoàn nguyên các khu vực sản xuất đã qua khai thác.

Xác định việc ổn định tổ chức sản xuất, tuyển dụng lao động hầm lò và chuyển dần lao động lộ thiên sang làm việc trong hầm lò là nhiệm vụ quan trọng nhằm đảm bảo ổn định hệ thống chính trị, năm 2018, Đảng ủy Công ty ban hành Nghị quyết số 868. Sau 2 năm thực hiện nghị quyết, Công ty đã cơ bản hoàn thiện quá trình sắp xếp lại bộ máy tổ chức theo hướng tinh gọn, không làm tác động xấu đến tư tưởng lao động lộ thiên và nhanh chóng xây dựng đội ngũ lao động hầm lò lành nghề. Từ đội ngũ thợ lò nòng cốt ban đầu, hiện nay, Công ty có lực lượng thợ lò đông đảo, đáp ứng kịp thời tiến độ đào lò và khai thác than.

Bằng sự chuẩn bị kỹ lưỡng về cơ sở vật chất và con người, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sản lượng than hầm lò của Than Núi Béo tăng dần theo từng tháng, từng năm và đến ngày 20/11/2021, Công ty đã chào đón tấn than hầm lò thứ 1 triệu của năm kế hoạch 2021. Trên đà tăng trưởng, năm 2022, Công ty khai thác 1,4 triệu tấn và dự kiến kết thúc năm 2023, Công ty sẽ khai thác 1,75 triệu tấn. Đây là những dấu ấn quan trọng khẳng định bước tiến mới của Công ty trên con đường chinh phục công nghệ sản xuất mới.

Hơn 10 năm về trước, đã có không ít ngờ vực về sự thành công của Dự án khai thác hầm lò mỏ than Núi Béo, nhưng đến nay, những kết quả Công ty đạt được một lần nữa minh chứng: cán bộ công nhân lao động Than Núi Béo có đủ bản lĩnh đối mặt với thử thách, không ngừng đổi mới, quyết tâm đạt công suất thiết kế 2 triệu tấn than hầm lò/năm, góp phần cùng ngành than, cùng tỉnh Quảng Ninh đẩy nhanh tiến trình Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa đất nước.